ಗ್ರಂಥರತ್ನಮಾಲಾ

ಶ್ರೀ ಗಣೇಶ ಪುರಾಣಂ – ಸಂಪುಟ ೧

ಆರಂಭಿಕ ಪುಟ ಅನುವಾದಕರು: ಶ್ರೀ ಹಾನಗಲ್ ಯಜ್ಞೇಶ್ವರ ಶಾಸ್ತ್ರಿ

ವಿಷಯಾನುಕ್ರಮಣಿಕೆ

ಒಂದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಶ್ರೀ ಗಣಪತಿಯ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ. ಶೌನಕ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಸತ್ತ್ರಯಾಗಮಾಡುತ್ತಿರುವಲ್ಲಿಗೆ ಸೂತಮುನಿಯು ಬರಲು ಅವರನ್ನು ಕಂಡ ಋತ್ವಿಜರು ಇದುವರೆಗೂ ವಿವರಿಸಿ ಹೇಳಿದ ಹದಿನೆಂಟು ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿನ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಕೇಳಿರುವೆವು. ಬೇರೆ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಹೇಳಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವಿಕೆ. ಸೂತರ ಒಪ್ಪಿ ೧೮ ಮಹಾಪುರಾಣಗಳಿರುವಂತೆ ೧೮ ಉಪಪುರಾನಗಳೂ ಇವೆ ಎಂದೂ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠವೂ ಅತಿ ರಹಸ್ಯವೂ ಆದ ಶ್ರೀ ಗಣೇಶಪುರಾಣದ ಕಥೆಗಳನ್ನೇ ಹೇಳುವೆನು ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ್ದ ವಯೂರೇಶನ ಕಥೆಯಾದ ನಂತರ ಸೋಮಕಾಂತ ರಾಜನ ವಿಭವದ ವರ್ಣನೆ.
ಎರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಜನ್ಮಾಂತರದ ದುರಿತದಿಂದ ಸೋಮಕಾಂತನಿಗೆ ಗಲತ್ಕುಷ್ಠರೋಗ ಪ್ರಾಪ್ತಿ. ಅದರಿಂದ ನಿರ್ವಿಣ್ಣನಾದ ರಾಜನು ತಾನು ಅರಣ್ಯಕ್ಕೆ ತೆರಳುವುದಾಗಿಯೂ ತನ್ನ ಪುತ್ರನಾದ ಹೇಮಕಂಠನಿಗೆ ರಾಜ್ಯಾಧಿಕಾರವನ್ನು ವಹಿಸುವುದಾಗಿಯೂ ಮಂತ್ರಿ, ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಹೇಳಿ ‘ನಿನ್ನನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿರಲಾರೆನೆಂ’ದು ದುಃಖಿಸುತ್ತಿರುವ ಮಗನಿಗೆ ಲೋಕವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತ ಸಮಾಧಾನಪಡಿಸಿ ರಾಜ್ಯಾಡಳಿತಕ್ಕೆ ಅವಶ್ಯವಾಗಿ ಬೇಕಾಗುವ ಗುಣಗಳನ್ನು ಕಲಿಯಬೇಕೆಂದು ಉಪದೇಶಿಸುವುದು.
ಮೂರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಸೋಮಕಾಂತನು ಹೇಮಕಂಠನೊಡನೆ ಮಂತ್ರಾಗಾರಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮಗನಿಗೆ ಆಚಾರ, ವ್ಯವಹಾರ, ನೀತಿ, ಧರ್ಮ, ಅದರಲ್ಲೂ ರಾಜನಾಗುವವನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ವಿಷಯ ಇವೇ ಮೊದಲಾದುವನ್ನು ವಿವರಿಸುವುದು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಂದ ಮಗನನ್ನು ರಾಜನಾಗಿರಲು ಒಪ್ಪಿಸಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾಗಿ ಪಟ್ಟಭಿಷೇಕವನ್ನು ನೆರವೇರಿಸುವುದು. ಅನಂತರ ಹೇಮಕಂಠನನ್ನು ಧರ್ಮಮಾರ್ಗದಿಂದ ಚ್ಯುತನಾಗದಂತೇ ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡು ಬರಬೇಕೆಂದು ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ನೆರೆದಿದ್ದವರನ್ನೂ ಮಂತ್ರಿ — ಪುರೋಹಿತರನ್ನೂ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವುದು.
ನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಪಟ್ಟಭಿಷೇಕಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದ ರಾಜಮಹಾರಾಜರಿಗೆ, ಅವರ ಪತ್ನಿ ಭೃತ್ಯಾದಿಗಳಿಗೆ ಉಡುಗರೆಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸುವುದು. ಅನಂತರ ಸೋಮಕಾಂತನು ಅರಣ್ಯವಾಸಕ್ಕೆಂದು ತೆರಳುವುದು. ರಾಜನನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿ ಬಂದ ಹೇಮಕಂಠ, ಮಂತ್ರಿ, ಪುರೋಹಿತ, ನಾಗರಿಕರನ್ನು ಬಲವಂತದಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗುವಂತೇ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವುದು. ರಾಜನ ಅಗಲುವಿಕೆಗಾಗಿ ಆರಿತಜನರ ವಿಲಾಪ. ಹೇಮಕಂಠನು ರಾಜ್ಯಕೋಶಾದಿಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ ರಾಜನೊಡನೆ ಅರಣ್ಯಕ್ಕೆ ಬರುವುದಾಗಿ ಹೇಳುವುದು. ರಾಜನು ಅನೇಕ ಸಮಾಧಾನೋಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಮಗನನ್ನು ಸಂತೈಸಿ ಪರಿವಾರದೊಡನೆ ಪುರಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗುವಂತೆ ಹೇಳುವುದು.
ಐದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ತಂದೆಯು ತನ್ನನ್ನು ಕಾನನಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ಯಲು ಒಪ್ಪದಿದ್ದುದರಿಂದ ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಬಳಿಗೆ ಬಂದು ಆಕ್ರೋಶಿಸುತ್ತ ತಾನೂ ಅವರೊಡನೆ ಬರೆವೆನೆಂದು ಹೇಮಕಂಠನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವುದು. ಪತಿವ್ರತೆಯಾದ ಮಹಾರಾಣಿ ಸುಧರ್ಮೆಯು ತಾನು ಪಾತಿವ್ರತ್ಯ ನಿಯಮಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟವಳಾದ್ದರಿಂದ ಸ್ವತಂತ್ರಳಲ್ಲವೆಂಬುದನ್ನು ಹೇಳಿ ಅವನನ್ನು ಪುರಕ್ಕೆ ಕಳಿಸಲು ಯತ್ನಿಸುವುದು. ಹೇಮಕಂಠನು ಪುರಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗುವುದು. ಸೋಮಕಾಂತನ ಮುಂದಿನ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳಬೇಕೆಂದು ಋಷಿಗಳ ಪ್ರಶ್ನೆ. ರಾಜನು ಸುಧಮೇ, ಸುಬಲ, ಜ್ಞಾನ ಗಮ್ಯರೆಂಬ ತನ್ನ ಮಂತ್ರಿಗಳಿಬ್ಬರೊಡನೆ ಗಹನಗಳಾದ ಅನೇಕ ಗಿರಿ, ಗುಹೆ, ಗಹ್ವರಗಳನ್ನೂ, ನದ ನದೀ ತಟಾಕಗಳನ್ನೂ ದಾಟಿ ಕೊನೆಗೆ ಒಂದು ಸರೋವರದ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬಂದು ವಿಶ್ರಮಿಸುವುದು. ಸರೋವರ ಪ್ರದೇಶದ ವರ್ಣನೆ. ಮಂತ್ರಿಗಳು ಗೆಡ್ಡೆಗೆಣಸುಗಳನ್ನು ತರಲು ಬೇರೊಂದು ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ತೆರಳಉವುದು. ರಾಜನು ನಿದ್ರಿಸುತ್ತಿರುವಲ್ಲಿ ಆ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ತೆರಳುವುದು. ರಾಜನು ನಿದ್ರಿಸುತ್ತಿರುವಲ್ಲಿ ಆ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಚ್ಯವನ ಋಷಿಗಳ ಆಗಮನ, ಚ್ಯವನ ಮತ್ತು ಸುಧರ್ಮೆಯರ ಪರಿಚಯ ಭಾಷಣ, ಚ್ಯವನರ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪರಿಚಯ. ರಾಜನಿಗೆ ಇದೆಂತಹ ರೋಗವೆಂದು ಚ್ಯವನರ ಪ್ರಶ್ನೆ. ಸುಧರ್ಮೆಯು ರಾಜನ ಇತಿವೃತ್ತವನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ಋಷಿಗಳಿಗೆ ಹೇಳುವುದು.
ಆರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಚ್ಯವನರು ತಮ್ಮ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿ ರಾಜನ ಸಂಗತಿಯನ್ನೇ ಚಿಂತಿಸುತ್ತ ಉದಾಸೀನರಾಗಿರುವುದು. ಇದರ ಕಾರನವನ್ನು ತಿಳಿಯಲಿಕ್ಕೆ ಭೃಗುಷಿಗಳ ಪ್ರಶ್ನೆ. ಚ್ಯವನರಿಂದ ಸಂಗತಿಯ ವಿವರಣೆ. ಇದನ್ನು ಕೇಳಿದ ಭೃಗುಮುನಿಗಳು ರಾಜಪರಿವಾರವನ್ನು ತನ್ನ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಕರೆತರುವಂತೆ ಚ್ಯವನರಿಗೆ ಹೇಳುವುದು. ತಂದೆಯ ಅಪ್ಪಣೆಯಂತೆ ರಾಜಪರಿವಾರದವರನ್ನು ಚ್ಯವನರು ತಮ್ಮ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಕರೆತರುವುದು. ಭೃಗುಮುನಿಯ ಆಶ್ರಮದ ವರ್ಣನೆ ಸೋಮಕಾಂತನು ಭೃಗುಮುನಿಯನ್ನು ವರ್ಣಿಸಿ ಅವನಿಗೆ ತನ್ನ ಈತಿಭಾಧೆಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಿ ‘ಕಾಪಾಡೆ’ಂದು ಶರಣು ಬಂದದ್ದು ಭೃಗುಮುನಿಯು ಧ್ಯಾನದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಪೂರ್ವಾಪರವನ್ನೆಲ್ಲ ತಿಳಿದು ಸಮಾಧಾನೋಕ್ತಿಗಳಿಂದ ರಾಜನನ್ನು ಸಂತೈಸಿದ್ದು.
ಏಳನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಸೋಮಕಾಂತನ ಮುಂದಿನ ಕಥೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಋಷಿಗಳ ಪ್ರಶ್ನೆ. ವತ್ರೃ ಮತ್ತು ಶ್ರೋತೃಗಳ ಸದ್ಗುಣಗಳನ್ನು ಸೂತರು ವಿವರಿಸಿ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಮುಂದೊರಿಸಿದ್ದು. ಸೊಆಮಕಾಂತನ ಪೂರ್ವಜನ್ಮದ ವೃತ್ತಾಂತ. ಅವನು ಜನ್ಮಾಂತರದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಿದ ಅನೇಕ ದಾರುಣ ಕರ್ಮಗಳು. ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ಕಾಮಂದನಲ್ಲಿ (ಸೋಮಕಾಂತನ ಪೂರ್ವ ಜನ್ಮದ ಹೆಸರು) ಜೀವಭಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಬೇಡಿದ್ದು.
ಎಂಟನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಕಾಮಂದನ ಅತ್ಯಾಚಾರ, ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯೆ, ಮೊದಲಾದ ಘೋರ ಕೃತ್ಯಗಳ ವರ್ಣನೆ. ಮುಪ್ಪು ಬಂದಾಗ ಅವನಿಗೆ ಸದ್ಬುದ್ಧಿ — ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಒಅಗಖುಂಟಾಗಲು ತನ್ನ ಸರ್ವಸ್ವವನ್ನೂ ವ್ಯಯಿಸಿ ಜೀರ್ಣವಾಗಿದ್ದ ಒಂದು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿ ಅದರಲ್ಲಿ ಮಹಾಗಣಪತಿಯ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದು, ಕಾಮಂದನ ಮರಣ, ಯಮದೂತರು ಅವನನ್ನು ಹಿಡಿದೆಳೆದೊಯ್ದು ಚಿತ್ರಗುಪ್ತ ಹಾಗೂ ಯಮರಾಜನ ಸನ್ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸುವುದು. ಇವನ ಪಾಪಪುಣ್ಯಗಳ ವಿದುರ್ಶೆ ನಡೆದು ಇವನ ಇಷ್ಟದಂತೆ ಪುಣ್ಯಫಲವನ್ನೇ ಮೊದಲು ಭೋಗಿಸುವಂತೆ ಯಮನು ಅನುಮತಿಯನ್ನಿತ್ತದು. ಭೃಗುಮುನಿಗಳು ಹೇಳಿದ ತನ್ನ ಪೂರ್ವಜನ್ಮದ ಕಥೆಯನ್ನು ಸೋಮಕಾಂತನು ನಂಬದೇ ಇರಲು ಅವನ ದೇಹದಿಂದ ಬಣ್ಣಣ್ಣಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಹೊರ ಹೊರಟು ಅವನ ದೇಹದ ಮಾಂಸವನ್ನು ಕಿತ್ತು ತಿನ್ನಲಾರಂಭಿಸಿದ್ದು. ಈ ಯಾತನೆಯನ್ನು ತಡೆಯಲಾರದೇ ರಾಜನು ಮುನಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೊರೆಯಿಡಲು ಋಷಿಗಳು ‘ಹುಂ’ ಕಾರದಿಂದ ಆ ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಗದುರಿಸಿ ಓಡಿಸಿದ್ದು.
ಒಂಭತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಭೃಗುಮುನಿಗಳು ಒಂದು ಕ್ಷಣ ಧ್ಯಾನಿಸಿ ನೋಡಿ ರಾಜನ ದುಷ್ಕರ್ಮಗಳಿಗಾಗಿ ಮರುಗಿದುದು. ಹೇಗಾದರೂ ಸೋಮಕಾಂತನನ್ನು ಉದ್ಧರಿಸಬೇಕೆಂದು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿ ತನ್ನ ಕಮಂಡಲೋದಕದಿಂದ ರಾಜನನ್ನು ಪ್ರೋಕ್ಷಿಸಿದುದು. ರಾಜನ ಮೂಗಿನ ಹೊಳ್ಳೆಗಳಿಂದ ಭಯಂಕರಾಕೃತಿಯುಳ್ಳ ಪಾಪಪುರುಷನ ಆವಿರ್ಭಾವ ಈ ಅದ್ಭುತವನ್ನು ಕಂಡು ಆಶ್ರಮವಾಸಿಗಳೆಲ್ಲರೂ ಹೆದರಿ ಓಡಿಹೋದುದು. ಭೃಗುಋಷಿಗಳ ತಪೋ ಮಹಿಮೆಗೆ ಪಾಪಪುರುಷನು ಭಯಗೊಂಡು ಸುಟ್ಟು ಮಾವಿನ ಮರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಅಡಗುವುದು. ಅವನು ಅಡಗಿದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲೀ ಕುಳಿತು ಸುಟ್ಟುಹೋದ ಮರವು ಚಿಗಿತು ಪುನಃ ಫಲಿಸುವಂತಾಗುವವರೆಗೂ ಶ್ರೀ ಗಣೇಶನ ಮೂಲಮಂತ್ರವನ್ನು ಜಪಿಸಬೇಕೆಂದೂ ಶ್ರೀ ಗಣಪತಿಯ ದಿವ್ಯಪುರಾಣವನ್ನು ಕೇಳುವೆನೆಂದು ಸಂಕಲ್ಪಿಸಬೇಕೆಂದೂ ರಾಜನಿಗೆ ಮುನಿಗಳು ಉಪದೇಶಿಸಿದ್ದು. ಗಣೇಶ ಪುರಾಣವೆಂಬುದು ಆಶ್ರುತಪೂರ್ವವಾದುದರಿಂದ ಮಹಾತ್ಮರಾದ ತಾವೇ ಇದನ್ನು ವಿವರಿಸಬೇಕೆಂದು ರಾಜನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದ್ದು ಅದಕ್ಕೆ ಮುನಿಗಳು ಶ್ರೀ ಗಣೇಶನ ಪುರಾಣವನ್ನು ಹೇಳುವುದಾಗಿ ಇಪ್ಪಿದ್ದು ರಾಜನು ಸ್ನಾನಮಾಡಿ ಸಂಕಲ್ಪಮಾಡಿದೊಡನೆ ನಿರಾಮಯನಾಗಿ ಮೊದಲಿನಂತೆ ತೇಜಸ್ವಿಯಾಗಿ ಶೋಭಿಸಿದುದು. ಗಣೇಶನ ಮಹಿಮಾವರ್ಣನೆ. ಈ ಪುರಾಣವನ್ನು ಅಭಕ್ತರಿಗೆ ತಿಳಿಸದೇ ಅತಿರಹಸ್ಯವಾಗಿಟ್ಟಿರಬೇಕು. ಇದನ್ನು ದುಃಖಿತನಾದ ದಕ್ಷನು ಮುದ್ಗಲರಿಂದ ಕೇಳಿದನು. ಕಲಿಯುಗದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮಭ್ರಷ್ಟರ ಉದ್ಧಾರಕ್ಕಾಗಿ ವ್ಯಾಸರು ಇದನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿದರು. ೧೮ ಉಪ ಪುರಾಣಗಳಿವೆ.
ಹತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಗರ್ವಿಷ್ಠರಾದ ವ್ಯಾಸರು ಪುರಾಣಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮುನ್ನ ಮಂಗಲಾಚರಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ವಿಘ್ನಗಳು ಮುನಿಗಳನ್ನು ಮುತ್ತಿದವು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಪಾರಾಶರ್ಯರು ಒಮ್ಮೆ ಸತ್ಯಲೋಕಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿ ಪೂಜಿತರಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ಕುರಿತು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದು. ವ್ಯಾಸರ ಮಹಿಮಾವರ್ಣನೆ. ಯಾವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕಾದರೂ ಒಳ್ಳೆಯದು ಯಾವುದು? ಎಂಬುದನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಿಳಿದು ಮಾಡಬೇಕು. ದುರಹಂಕಾರದಿಂಡ ವರ್ತಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಗರುಡನಿಗೆ ಉಂಟಾದ ಕಷ್ಟ ಮತ್ತು ಅವನ ಪೂರ್ವೋತ್ತರ ಇತಿಹಾಸ ದುರ್ಯೋಧನ ಪರಶುರಾಮ ಇವರು ಮಾತ್ಸರ್ಯದಿಂದ ಕೂಡಿ ನಡೆಸಿದ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಉದಾಹರಿಸಿ ಮನುಷ್ಯನು ಮಾತ್ಸರ್ಯವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಬೇಕು. ನೀನು ಗ್ರಂಥಾರಂಭದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅದೌ ಸಂಪೂಜ್ಯನಾದ ಮಹಾಗಣಪತಿಯ ಆರಾಧನೆಯನ್ನು ದುರ್ಲಕ್ಷಿಸಿದೆಯಾದುದರಿಂದ ನಿನ್ನ ಬುದ್ಧಿಯು ಕುಂಠಿತವಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀ ಗಣೇಶನನ್ನು ಶರಣು ಹೋಗು. ನಿನ್ನ ಇಷ್ಟರ್ಥವು ನೆರವೇರುವುದು ಎಂದು ಬ್ರಹ್ಮನು ಉತ್ತರಿಸಿದುದು. ಗಣೇಶನನ್ನು ಈ ಮೊದಲು ಯಾರು ಯಾರು ಅರ್ಚಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ವ್ಯಾಸರ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರವನ್ನು ಹೇಳುವುದಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮನ ಆಶ್ವಾಸನೆ.
ಹನ್ನೊಂದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಗಣೇಶನ ಮೂಲಮಂತ್ರಗಳು ಎಣಿಸಲಾರದಷ್ಟು ಇವೆ. ಇವನ್ನು ಪರಶಿವನು ಮಾತ್ರ ಬಲ್ಲನು. ನಾನೂ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ತಿಳಿದಿರುವೆನು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ೬ ಅಕ್ಷರ ಹಾಗೂ ಏಕಾಕ್ಷರದ ಮಂತ್ರಗಳು ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಫಲಗಳನ್ನು ಕೊಡತಕ್ಕವು. ಷಡಕ್ಷರದ ಮಂತ್ರೋದ್ಧಾರ. ಪ್ರಯೋಗ ವಿಧಿ. ದೇವನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗುವವರೆಗೂ ಈ ಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ನಿಯಮದಿಂದ ಜಪಿಸಬೇಕು. ಜಪಿಸಬೇಕಾದ ವಿಧಾನ. ಸ್ಥಳನಿರ್ದೇಶ. ದೇವನ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ತಿರಸ್ಕಾರಭಾವವನ್ನಿಟ್ತವರಿಗೂ ನಾಸ್ತಿಕರಿಗೂ ಈ ಮಂತ್ರವನ್ನುಪದೇಶಿಸಬಾರದು. ಭಕ್ತಿಯುತನಾಗಿ ಜಪಿಸುವವನಿಗೆ ಲಭಿಸಬಹುದಾದ ಉತ್ತಮ ಫಲ ಇವೇ ಮೊದಲಾದವುಗಳ ವರ್ಣನೆ.
ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ವ್ಯಾಸನು ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ವರ್ಣಿಸಿದ್ದು ಮತ್ತು ಶ್ರೀಗಣೇಶನನ್ನು ಆರಾಧಿಸಿ ಸದ್ಗತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಮಹಾತ್ಮರ ಕಥೆಗಳನ್ನು ತನಗೆ ವಿವರಿಸಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದು. ಭಗವಂತನ ನಿಜವಾದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಬ್ರಹ್ಮನು ವ್ಯಾಸರಿಗೆ ವಿವರಿಸಿದ್ದ, ದೇವತೆಗಳು, ಸಿದ್ಧರು, ಮುನಿಗಳು, ರಾಕ್ಷಸರು, ಕಿನ್ನರರು, ಗಂಧರ್ವರು, ಚಾರಣರು, ಸರ್ಪಗಳು, ಯಕ್ಷರು, ಗುಹ್ಯಕರು ಇವರ ಸ್ವರೂಪ ವರ್ಣನೆ.ದ್ವಾದಶಾದಿತ್ಯರ ಹೆಸರು. ಪರ್ವದ ಸ್ವರೂಪ. ದೇವನ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಆದಿಮೂತಿಗಳೆನಿಸಿದ ಬ್ರಹ್ಮ, ಶಿವ, ನಾರಾಯಣರ ಸೃಷ್ಟಿ, ಅವರು ‘ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳಾವುದು’ ಎಂದು ತಿಳಿಯಲು ದೇವನನ್ನು ಹುಡುಕಿದ್ದು, ಎಲ್ಲೆಡೆಯಲ್ಲೂ ಸುತ್ತಿ ಕೊನೆಗೆ ಪಾತಾಲಕ್ಕೆ ಬಂದು ಅಲ್ಲಿಯೂ ದೇವನು ದೊರೆಯದಿರಲು ಸಹಸ್ರವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಉಗ್ರವಾಗಿ ತಪಿಸಿದ್ದು. ದೇವನ ದರ್ಶನ ಲಭಿಸದೇ ಹೋಗಲು ಪುನಃ ದೇವನನ್ನು ಅರೆಸುತ್ತ ಅಲೆದಾಡಿ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಜಲಾಶಯದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆಂದೂ ಕಂಡರಿಯದಂತಹ ತೇಜೋಮಂಡಲವನ್ನು ಕಂಡು ‘ಇದೇನೆಂ’ದು ತಿಳಿಯಲಾರದೇ ಆಕಾಶಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಆ ತೇಜಸ್ಸಿನ ನಡುವೇ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ್ದು. ಹಸಿವು — ಬಾಯಾರಿಕೆಗಳಿಂದ ಬಳಲಿದ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳಿಗೆ ದೇವನು ದರ್ಶನವನ್ನಿತ್ತದು. ದೇವನ ಸಗುಣ ಮೂರ್ತಿಯ ವರ್ಣನೆ. ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳು ದೇವನಿಗೆ ವಂದಿಸಿದುದು.
ಹದಿಮೂರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ‘ಐದು ತಲೆಗಳುಳ್ಳ ಶಿವನೂ, ನಾಲ್ಕು ತಲೆಗಳುಳ್ಳ ಬ್ರಹ್ಮನೂ ಸಹಸ್ರಾರು ರೂಪಗಳನ್ನು ತಳೆಯಬಲ್ಲ ಹರಿಯೂ ಈ ದೇವನನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಣ್ಣಿಸಿದರು’ ಎಂದು ವ್ಯಾಸರು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದು ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳು ದೇವನನ್ನು ವರ್ಣಿಸಿದ ವಿವರಣೆ. ಇವರ ಸ್ತುತಿಯಿಂದ ಸಂತುಷ್ಟನಾದ ಗಣಪನು ವರಗಳನ್ನು ಕೊಡುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದು. ಆಗ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳೇನೆಂದು ಆಜ್ಞಾಪಿಸಬೇಕೆಂದು ವಿಜ್ಞಾಪಿಸಿದುದು. ಸೃಷ್ಟಿ, ಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ಸಂಹಾರ ಈ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನೀವು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಮಾಡಿರೆಂದೂ ಅದಕ್ಕೆ ಬೇಕಾಗುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸಿರುವುದಾಗಿಯೂ ದೇವನು ಬ್ರಹ್ಮಾ, ಬಿಷ್ಣು ಮಹೇಶರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದ್ದು. ಅಲ್ಲದೇ ವೇದಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಮರ್ಮವನ್ನು ಅರುಹಿ ಸೃಷ್ಟಿಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಬ್ರಹ್ಮನಿಗೂ, ಸ್ಚಚ್ಛಂದರೂಪವನ್ನು ತಳೆಯುವ ಶಕ್ತಿ, ೬ ಮತ್ತು ೧ ವರ್ಣಗಳ ಮೂಲಮಂತ್ರೋಪದೇಶ ಇವನ್ನು ಮಹಾವಿಷ್ಣುವಿಗೂ ಮತ್ತು ಜಗತ್ಸಂಹರಣ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಶಿವನಿಗೂ ದಯಪಾಲಿಸಿದ್ದು. ‘ಹಿಂದೆಂದೂ ಕಂಡರಿಯದ ಸೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಹೇಗೆ ರಚಿಸಲಿ’ ಎಂದು ನಾನು (ಬ್ರಹ್ಮನು) ದೇವನನ್ನು ಕೇಳಲು ನನ್ನನ್ನು ತನ್ನ ದೇಹದೊಳಗೆ ಶ್ವಾಸದಿಂದ: ಎಳೆದುಕ್ಕೊಂಡು ಅಡಗಿರತಕ್ಕ ಸೃಷ್ಟಿ ವೈಚಿತ್ರ್ಯವನ್ನು ತೋರಿಸಿದ್ದು. ಬ್ರಹ್ಮನು ಅಲ್ಲಿ ಕಂಡ ದೃಶ್ಯಗಳ ವರ್ಣನೆ. ಈ ಅದ್ಭುತ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಕಂಡು ಬೆರಗಾದ ಬ್ರಹ್ಮನು ದೇವನನ್ನು ಸ್ತುತಿಸಿದ್ದು. ದೇವನು ಇವನನ್ನು ಪುನಃ ನಿಃಶ್ವಾಸದ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಜಠರದಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ತಂದುಬಿಟ್ಟದ್ದು.
ಹದಿನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ‘ಬ್ರಹ್ಮನು ಮುಂದೆ ಏನನ್ನು ಮಾಡಿದ’ ನೆಂಬುದಾಗಿ ಸೋಮಕಾಂತರಾಜನ ಪ್ರಶ್ನೆ. ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ವಿಘ್ನಗಳು ನಾನಾ ಪರಿಯಿಂದ ಪೀಡಿಸಿದ ವಿವರಣೆ. ಇದರಿಂದ ನಿರ್ವಿಣ್ಣನಾದ ಬ್ರಹ್ಮನು ತನ್ನನ್ನು ಈ ವಿಪತ್ತಿನಿಂದ ಬಿಡಿಸೆಂದು ಬೇಡಿದ್ದು. ವಿಘ್ನಗಳು ದೂರವಾಗುವುವೆಂಬುದನ್ನು ಅಶರೀರವಾಣಿಯು ನುಡಿಯಲು ಅವು ಓಡಿಹೋಗುವುದು. ಮಂತ್ರೋಪದೇಶವಿಲ್ಲದೇ ಹೇಗೆ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮಾಡಲೆಂದು ಬ್ರಹ್ಮನು ನೀರಿನ ನಡುವೇ ತಿರುಗಾಡುತ್ತ ದೇವನ ದಿವ್ಯ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಚಿಂತಿಸಿದುದು. ಆಗ ಅಶರೀರವಾಣಿಯಿಂದ ‘ವಟವನ್ನು ನೋಡು’ ಎಂಬ ನುಡಿಯನ್ನು ಕೇಳಿ ಬಹಳ ಚಿಂತಾತುರನಾದುದು.
ಹದಿನೈದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಭೃಗುಮುನಿಗಳು ಸೋಮಕಾಂತ ರಾಜನಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮಾ — ವ್ಯಾಸರ ಸಂವಾದವಾದ ಮುಂದಿನ ಕಥೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿ ಹೇಳಿದ್ದು. ಬ್ರಹ್ಮನು ಒಂದು ಅತ್ಯದ್ಭುತವಾದ ಸ್ವಪ್ನವನ್ನು ಕಂಡುದು. ಮಹಾಪ್ರಳಯದ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾವರ ಜಂಗಮ ಎಲ್ಲ ವಸ್ತುಗಳೂ ನಷ್ಟವಾಗಿರುವಾಗ ಈ ವಟವೃಕ್ಷ ಮಾತ್ರ ಹೇಗೆ ಉಳಿಯಿತೆಂದು ಸಂಶಯ ಪಡುತ್ತಿರುವಲ್ಲಿ ಅವನಿಗೆ ವಟವೃಕ್ಷದ ಒಂದು ಎಲೆಯಲ್ಲಿ ಸರ್ವಾಭರಣ ಭೂಷಿತನೂ ಅಲೌಕಿಕ ಸೌಂದರ್ಯದಿಂದ ತುಂಭಿದವನೂ ಆದ ಒಬ್ಬ ಚಿಕ್ಕ ಬಾಲಕನು ಗೋಚರಿಸಿದುದು. ಆ ಬಾಲಕನಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಬಾಹು ಒಂದು ಹಲ್ಲು ಇದ್ದುದು. ಏಕದಂತ ಶಬ್ದ ನಿರ್ವಚನ. ಆ ಬಾಲಕನು ತನ್ನ ಸೊಂಡಲಿನಿಂದ ಬ್ರಹ್ಮನ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ನೀರನ್ನೆರಚಿದ್ದಕ್ಕೆ ಹಾಸ್ಯಮಾಡಿ ಬ್ರಹ್ಮನು ನಕ್ಕಿದ್ದು. ಆಗ ಬಾಲಕನು ಬ್ರಹ್ಮನಿಗೆ ಅವನ ಪ್ರಕೃತಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ವರ್ಣಿಸಿ ಅದರಿಂದ ಪಾರಾಗುವ ಒಂದು ಉಪಾಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿ ಏಕಾಕ್ಷರ ಮಂತರವನ್ನು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಜಪಿಸಿದರೆ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗುವೆಂದು ತಿಳಿಸಿದಂತೆ ಆದುದು. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಸ್ವಪ್ನವು ಕಳೆಯಲು ಬ್ರಹ್ಮನು ಸ್ವಾಪ್ನಿಕ ವಿಷಯವನ್ನೆಲ್ಲ ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಾಹ್ಯಾಭ್ಯಂತರಕರಣಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ನಿಗ್ರಹಿಸಿಕಠಿಣವಾಗಿ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದು. ಬಾಹ್ಯಾಭ್ಯಂತರೇಂದ್ರಿಯಗಆಳ ಸ್ವರೂಪ. ದೈವಮಾನದ ವಿವರಣೆ. ಬ್ರಹ್ಮನ ಕಠಿಣ ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ಲೋಕಗಳೆಲ್ಲವೂ ಪ್ರಕ್ಷುಭ್ಧಗೊಳಲು ದೇವನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾದುದು. ದೇವನ ವರ್ಣನೆ. ವರಗಳನ್ನು ಕೊಡುವುದಾಗಿ ದೇವನು ಹೇಳಲು, ಬ್ರಹ್ಮನು ಶ್ರೀ ಗಣನಾಯಕನನ್ನು ಅನನ್ಯಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಬಣ್ಣಿಸಿ ನಿರಂತರ ಭಕ್ತಿ ಇರುವಂತೆಯೂ ಸೃಷ್ಟಿಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ತೊಂದರೆಯಾಗದಂತೇ ವಿಘ್ನಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಬೇಕೆಂದೂ ಬೇಡಿದುದು. ದೇವನು ವರಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದು. ಬ್ರಹ್ಮನು ದೇವನನ್ನು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪೂಜಿಸಿ ದಕ್ಷಿಣಾಸಮರ್ಪಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧಿ, ಬುದ್ಧಿ ಎಂಬ ಇಬ್ಬರು ಸುಂದರಾಕೃತಿಯ ಕನ್ಯೆಯರನ್ನು ಸೃಜಿಸಿ ದೇವನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿದ್ದು. ದೇವನು ಅವರೊಡನೆ ಅಂತರ್ಧಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದದು. ಬ್ರಹ್ಮನು ಪ್ರಕೃತಿಸ್ಥನಾದುದು.
ಹದಿನಾರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಮುಂದಿನ ಕಥಾಸಂಗತಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸಬೇಕೆಂದು ರಾಜನು ಭೃಗುಮುನಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದು. ಭೃಗುಮುನಿಗಳು ಸಿದ್ಧಿಕ್ಷೇತ್ರದ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ವರ್ಣಿಸಿದ್ದು. ಬ್ರಹ್ಮನ ಮಾನಸಪುತ್ರರ ಹೆಸರುಗಳು. ಬ್ರಹ್ಮನು ಮೊದಲು ಸೃಜಿಸಿದ ಮಾನಸ ಪುತ್ರರಿಗೆ ಸೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಮುಂದೊರಿಸಲು ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿದ್ದು. ಅವರು ಜ್ಞಾಸಂಪನ್ನರಾದುದರಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಅನಾಸಕ್ತರಾಗಲು ಬ್ರಹ್ಮನು ಸನಕಾದಿಗಳನ್ನು ಸೃಜಿಸಿ ಅವರಿಗೆ ಸೃಷ್ಟಿಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮುಂದೊರಿಸಲು ಹೇಳಿದ್ದು. ಅವರೂ ಸಹ ನಿವೃತ್ತಿಮಾರ್ಗರತರಾಗಿ ತನ್ನ ಸಂಕಲ್ಪಕ್ಕೆ ನೆರವಾಗದಿರಲು ಬ್ರಹ್ಮನು ವಿಧಿ ಇಲ್ಲದೇ ತಾನೇ ಸೃಷ್ಟಿಯ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮುಂದೊರಿಸಿದುದು, ಸೃಷ್ಟಿಯ ವಿವರಣೆ. ಕೆಲಕಾಲ ಹೀಗೆಯೇ ಕಳೆಯಲು ಯೋಗನಿದ್ರಾಸಕ್ತನಾಗಿದ್ದ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಕಿವಿಯ ಗುಗ್ಗೆಯಿಂದ ಮಧು — ಕೈಟಭರೆಂಬ ರಕ್ಕಸರಿಬ್ಬರು ಜನಿಸಿ ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ತಿನ್ನಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದುದು. ರಾಕ್ಷಸರ ಪರಾಕ್ರಮ ವರ್ಣನೆ. ಬ್ರಹ್ಮನು ರಾಕ್ಷಸರ ಭಯಂಕರ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗೆ ಭಯಗೊಂಡು ದೇವನನ್ನಾವರಿಸಿದ್ದ ನಿದ್ರಾದೇವಿಯನ್ನು ಸ್ತುತಿಸಿದುದು. ಸ್ವರಗಳು, ಕಾಲರಾತ್ರಿ ಕ್ಷಪಾ ಇವುಗಳ ವಿವರಣೆ.
ಹದಿನೇಳನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಮಹಾವಿಷ್ಣುವು ಎಚ್ಚರಗೊಳ್ಳುವುದರ ಒಳಗಾಗಿ ರಾಕ್ಷಸರಿಬ್ಬರೂ ನಡೆಸಿದ ಹಾವಳಿಯ ವಿವರಣೆ. ದೇವನು ಎದ್ದು ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಕರೆದುದು, ಬಲಿಷ್ಠರಾದ ಅಸುರರು ದೇವನೊಡನೆ ಮಲ್ಲ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡಬಯಸಿದ್ದು. ಯುದ್ಧದ ವರ್ಣನೆ. ರಾಕ್ಷಸರು ಸೋಲದೇ ಹೋಗಲು ದೇವನು ಗಂಧರ್ವನ ರೂಪವನ್ನು ತಳೆದು ಕೈಲಾಸಗಿರಿಯ ತಪ್ಪಲಿಗೆ ಬಂದು ಮಂಜುಳಸ್ವರದಿಂದ ಗಾನಮಾಡ ತೊಡಗಿದ್ದು. ಗಾನಮುಗ್ಧನಾದ ಮಹಾದೇವನು ನಿಕುಂಭ — ಪುಷ್ಪದಂತೆ ಇವರನ್ನು ಗಾಯಕನಿದ್ದ ವನ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಕಳಿಸಿ ಅವನನ್ನು ತನ್ನ ಬಳಿಗೆ ಕರೆಸಿಕ್ಕೊಂಡದ್ದು. ಪರಮೇಶ್ವರನ ವರ್ಣನೆ. ಹರಿಯು ದೇವನನ್ನು ಸ್ತುತಿಸಿ ತನ್ನ ಮಧುರ ಗಾನದಿಂದ ಸ್ಕಂದ, ಗಣೇಶ್ವರ ದೇವಿ ಮೊದಲಾದವರನ್ನು ಸಂತೋಷಗೊಳಿಸಿದುದು. ಹರನು ವರಗಳನ್ನು ಬೇಡುವಂತೆ ನಾರಾಯಣನಿಗೆ ಹೇಳಲು ನಡೆದ ಸಂಗತಿಯನ್ನೆಲ್ಲ ದೇವನು ಹರನಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದ್ದು. ‘ಭರ್ಗ’ ಶಬ್ದ ನಿರ್ವಚನ, ವಿನಾಯಕನನ್ನಾರಾಧಿಸಿ ಯುದ್ಧ ಸನ್ನದ್ಧನಾಗಲು ಹರನು ಹರಿಗೆ ಹೇಳಿದ್ದು. ದೇವನ ಉಪಾಸನಾಕ್ರಮವನ್ನು ತಿಳಿಸಬೇಕೆಂದು ಕಮಲನಾಭನು ಕೇಳಲು ಏಕಾಕ್ಷರ, ಷಡಕ್ಷರ ಮಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರೊಂದನ್ನು ಉಪದೇಶಿಸುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿ ಷಡಕ್ಷರ ಮಂತ್ರವನ್ನು ಉಪದೇಶಿಸಿದ್ದು. ಹರಿಯು ಅನುಷ್ಠಿಸಲು ತೆರಳಿದ್ದು.
ಹದಿನೆಂಟನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಶ್ರೀ ಹರಿಯ ಜಪಾನುಷ್ಠನದ ವಿವರಣೆಗಾಗಿ ಸೋಮಕಾಂತ ರಾಜನ ಪ್ರಶ್ನೆ. ಭೃಗುಮುನಿಗಳು ಸಿದ್ಧಿಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತ ಮುಂದಿನ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿದ್ದು. ಷಡಕ್ಷರ ವಕ್ರತುಂಡ ಮಂತ್ರಕ್ಕೆ ಋಷ್ಯಾದಿನ್ಯಾಸ. ಅಂಗನ್ಯಾಸ, ವರ್ಣನ್ಯಾಸ, ಭೂತಶುದ್ಧಿ, ಮಹಾಪಾತಕ ಉಪಪಾತಕಗಳ ವಿವರಣೆ. ಪ್ರಾಣಾಯಾಮವಿಧಿ, ಅಂತರ್ಮಾತೃಕಾನ್ಯಾಸ. ಬಹಿರ್ಮಾತೃಕಾನ್ಯಾಸ. ಪ್ರಾಣಾಪ್ತತಿಷ್ಠೆ ಇವುಗಳ ವಿವರಣೆ. ನಾರಾಯಣನ ಏಕಾಗ್ರಭಕಿಗೆ ಮೆಚ್ಚಿದ ಶ್ರೀಗಣಶನ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾದುದು. ಹರಿಕೃಅತ ಗಣಶನ ಸ್ತುತಿ. ಮಧುಕೈಟಭರನ್ನೂ ಮತ್ತು ಇತರ ರಾಕ್ಷಸರನ್ನೂ ಕೊಲ್ಲುವುದಕ್ಕೆ ಶಕ್ತಿಯನ್ನೀಯುವಂತೆ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದ್ದು. ಅದರಂತೇ ದೇವನು ವರವನ್ನನುಗ್ರಹಿಸಿ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಅಂತರ್ಹಿತನಾದುದು. ಆಗ ಶ್ರೀಹರಿಯು ದಿವ್ಯವಾದ ಒಂದು ಮಂದಿರವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿ ಗಂಡಕೀ ಶಿಲೆಯಿಂದ ನಿರ್ಮಿತವಾದ ಗಣೇಶನ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ‘ಸಿದ್ಧಿವಿನಾಯಕ’ ಎಂದು ಹೆಸರನ್ನಿಟ್ಟದ್ದು. ಶ್ರೀಹರಿಯು ಮಧುಕೈಟಭರೊಡನೆ ಪುನಃ ಹೋರಾಡಿದ್ದು ಆಗಲೂ ಅವರು ಸೋಲದಿರಲು ಯುಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೂಡಿ ಅವರಿಗೆ ವರವನ್ನೀಯುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದು. ಮತ್ತರಾದ ದೈತ್ಯರು ‘ನಾವೇ ವರವನ್ನು ಕೊಡುವೆ’ ವೆಂದು ಹೇಳಲು ಅವರನ್ನು ತಾನು (ಶ್ರೀಹರಿಯು) ಕೊಲ್ಲುವಂತೆ ವರವನ್ನು ಕೊಡಬೇಕೆಂದು ಬೇಡಿದ್ದು. ಮಾತಿಗೆ ಕಟ್ಟುಬಿದ್ದ ರಕ್ಕಸರು, ‘ಭೂಮಿ ಜಲ ಇವು ಎಲ್ಲಿಲ್ಲವೋ ಆ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ನೀನು ನಮ್ಮನ್ನು (ಮಧುಕೈಟಭರನ್ನು) ವಧಿಸು’ ಎಂದು ಒಪ್ಪಲು ಅವರನ್ನು ತನ್ನ ತೊಡೆಯ ಮೇಲೆ ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿಕ್ಕೊಂಡು ಚಕ್ರದಿಂದ ಅವರ ತಲೆಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದ್ದು. ಶ್ರೀಗಣಪತಿಯ ಮೂಲಮಂತ್ರ ಜಪದಿಂದ ತಾನು ಇಂತಹ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ಋಷಿಗಳಿಗೂ ದೇವತೆಗಳಿಗೂ ವಿವರಿಸಿದ್ದು ಫಲಶ್ರುತಿ.
ಹತ್ತೊಂಭತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಇದುವರೆಗೂ ಕೇಳಿದ ವಿವರಣೆಗಳಿಂದ ತೃಪ್ತರಾಗದೇ ವ್ಯಾಸರು ಸಿದ್ಧಿಕ್ಷೇತ್ರದ, ಶ್ರೀಗಣೇಶನ ಮಹಿಮಾತಿಶವನ್ನು ಹೇಳಬೇಕೆಂದು ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ಪುನಃ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದು. ಆಗ ಬ್ರಹ್ಮನು ಭೀಮ ಮಹಾರಾಜನ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳಲು ಆರಂಭಿಸಿದ್ದು. ಭೀಮಮಹಾರಾಜನ ಪರಾಕ್ರಮ ರಾಜ್ಯವಿಭವಗಲ ವರ್ಣನೆ. ರಾಜನಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದ್ದರಿಂದ ಅವನು ವಿರಕ್ತನಾಗಿ ರಾಜ್ಯದ ಭಾರವನ್ನು ತನ್ನ ಮಂತ್ರಿಗಳಿಗೆ ವಹಿಸಿ ತಪಸ್ಸಿಗಾಗಿ ಅರಣ್ಯಕ್ಕೆ ಪತ್ನಿಯೊಡನೇ ತೆರಳಿದ್ದು. ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಕ್ರಮಿಸುತ್ತ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಬಂದುದು. ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರ ಪೂರ್ವೋತ್ತರಗಳ ವಿವರಣೆ. ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರ ಆಶ್ರಮ ಮತ್ತು ಆಶ್ರಮವಾಸಿಗಳಿತರರ ವರ್ಣನೆ. ನೀನು ಯಾರು? ಏತಕ್ಕಾಗಿ ಬಂದೆ? ಎಂಬುದಾಗಿ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದು ರಾಜನು ತನ್ನ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿದ್ದು ‘ನೀನು ಕುಲಧರ್ಮಗಳನ್ನುಲ್ಲಂಘಿಸಿರುವೆ. ನಿನ್ನ ಕುಲದೇವನ ಪೂಜೆಯನ್ನು ನೀನು ತ್ಯಜಿಸಿರುವ ಕಾರಣ ನಿನಗೆ ಸಂತತಿ ಇಲ್ಲದೇ ಹೋಗಿದೆ’ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಅವನ ಪೂರ್ವಜನ್ಮದ ವೃತ್ತಾಂತವನ್ನೆಲ್ಲ ವಿವರಿಸಿದ್ದು. ದಕ್ಷನ ಉತ್ಪತ್ತಿ. ದಕ್ಷನು ರುಗ್ಣನಾದುದನ್ನು ಕಂಡು ಅವನ ತಾಯಿಯಾದ ಕಮಲೆಯು ಅವನನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿಹೋದದ್ದು. ಅವನ ತಂದೆಯಾದ ವಲ್ಲಭನು ಕಮಲೆಯ ಉದ್ಯಮವನ್ನು ತಡೆದು ಪುತ್ರನ ಅರೋಗ್ಯ ಪ್ರಾಪ್ತಿಗಾಗಿ ತಪವನ್ನಾಚರಿಸಿ ಚಿಕಿತ್ಸಾದಿಗಳನ್ನು ರಾಜವೈದ್ಯರ ಮೂಲಕ ನಡೆಸಿ ಪ್ರಯತ್ನಿಸೋಣವೆಂದು ಕಮಲಾದೇವಿಯನ್ನು ಸಂತೈಸಿದುದು.
ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ವಲ್ಲಭರಾಜನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು, ಸಾಧುಸಂತರು, ಜ್ಯೋತಿಷ್ಕರು ವೇದವಿತ್ತರಾದ ಆಸ್ಥಾನ ಪಂಡಿತರು ಇವರನ್ನು ಬರಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅವರ ಸಲಹೆಯಂತೆ ಮಗುವಿಗೆ ದಕ್ಷನೆಂದು ಹೆಸರನ್ನಿಟ್ಟದ್ದು. ಜಪ, ಹೋಮ, ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಮೊದಲಾದವನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ ತಾನೂ ಸಹ ೧೨ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ತಪೋನಿರತನಾದುದು. ದಕ್ಷನು ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದದೇ ಇರಲು ಅವನನ್ನೂ ರಾಣಿಯಾದ ಕಮಲೆಯನ್ನೂ ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ಕಳಿಸಿದ್ದು. ಕಮಲೆಯ ವಿಲಾಪ. ಸ್ತ್ರೀಯರ ಕಷ್ಟಸಹಿಷ್ಣುತೆಯ ವರ್ಣನೆ. ಕಮಲೆಯು ಅಲೆಯುತ್ತಿರುವಾಗ ಅವಳ ವಸ್ತ್ರಾಭರಣಗಳನ್ನು ಕಳ್ಳರು ಅಪಹರಿಸಿದ್ದು. ಭಿಕ್ಷಾವೃತ್ತಿಯಿಂದ ಜೀವಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕಮಲೆಗೆ ಆಕಸ್ಮಾತ್‍ ಮುದ್ಗಲ ಮಹರ್ಷಿಗಳ ಸಂದರ್ಶನ. ಅವರ ದೇಹದಿಂದ ಹೊರಟ ವಾಯುಸ್ಪರ್ಶದಿಂಡ ದಕ್ಷನು ನೀರೋಗಿಯಾದುದು. ಅಂದಿನಿಂದ ಇವರಿಗೆ ಎಲ್ಲ ವಿಧದ ಅನುಕೂಲಗಳೂ ಒದಗತೊಡಗಿದ್ದು. ತನ್ನ ತಂದೆ ತಾಯಿಗಳ ವೃತ್ತಾಂತವನ್ನು ಒಬ್ಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ಕೇಳಲು ದಕ್ಷನು ತನ್ನ ತಾಯಿಯಿಂದ ಸಕಲವನ್ನೂ ತಿಳಿದು ವಿಪ್ರನಿಗೆ ಹೇಳಿದ್ದು. ಒಮ್ಮೆ ನಗರದಲ್ಲಿ ತಿರುಗುತ್ತಿರುವಾಗ ಒಬ್ಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ಗಣಪತಿಯ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿಲಿರುವುದನ್ನು ಕಂಡು ಇವರು ಭಕ್ತಿಭರಿತರಾಗಿ ತದೇಕಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ಮಗ್ನರಾದುದು. ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿಂದ ಅಷ್ಟಾಕ್ಷರದ ಮಂತ್ರೋಪದೇಶವನ್ನು ಪಡೆದು ದೇವನನ್ನು ಕುರಿತು ಕಠಿಣವಾಗಿ ತಪಿಸತೊಡಗಿದ್ದು. ಇವರ ತಪಸ್ಸಿಗೆ ಮೆಚ್ಚಿದ ಗಣನಾಥನು ಮೊದಲು ದೇವ ರೂಪದಿಂದಲೂ ಅನಂತರ ವಿಪ್ರನಂತೆಯೂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾದುದು. ದೇವನ ವರ್ಣನೆ. ದಕ್ಷನು ದೇವನನ್ನು ಸ್ತುತಿಸಿದ್ದು. ಲಘು ಅಥವಾ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮೊದಲಾದ ದೇಹಗಳ ವಿವರಣೆ. ಪಂಚೀಕರಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ಮುದ್ಗಲ ಮಹರ್ಷಿಯ ಮೂಲಕ ವರಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವಂತೆ ದೇವನು ದಕ್ಷನಿಗೆ ಬೋಧಿಸಿ ಅಂತರ್ಹಿತನಾದುದು. ದೇವನು ಕಾಣದಂತಾಗಲು ದಕ್ಷನು ಅತಿಯಾಗಿ ದುಃಖಿಸಿದುದು.
ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ದೇವನ ಗೀಳು ಹಿಡಿದ ದಕ್ಷನು ಹುಚ್ಚನಂತೆ ಸುತ್ತಾಡಲಾರಂಭಿಸಿದುದು. ಉನ್ಮಾದವು ಅತಿರೇಕಗೊಂಡು ಅವನನ್ನು ಮೂರ್ಛೆಗೊಳಿಸಿದುದು. ಆಗ ಸ್ವಪ್ನದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ‘ನಾನೇ ಮುದ್ಗಲ. ನೀನು ಬೇಡಿದುದನ್ನೆಲ್ಲ ಕೊಟ್ಟಿರುವೆನು. ಸೈರಿಸು’ ಎಂದು ನುಡಿದು ತೆರಳಿದುದು. ದಕ್ಷನು ಎಚ್ಚೆತ್ತು ಸ್ವಪ್ನ ವೃತ್ತಾಂತವನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುತ್ತ ಅತಿಯಾಗಿ ಹರ್ಷಗೊಂಡು ಆ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಅವಸರದಿಂದ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಒಬ್ಬ ವಿಪ್ರನನ್ನು ಮುದ್ಗಲಮುನಿಯ ವಿಷಯವಾಗಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದುದು. ಆ ವಿಪ್ರನು ಮುದ್ಗಲರ ಆಶ್ರಮ ಮಂಡಲವನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದುದು. ಆಶ್ರಮದ ಹಾಗೂ ಮುದ್ಗಲ ಮಹಾಮುನಿಗಳ ತಪೋನುಷ್ಠನದ ವರ್ಣನೆ. ದಕ್ಷನು ತನ್ನ ಅದುವರೆಗಿನ ಇತಿವೃತ್ತವನ್ನೆಲ್ಲ ಮುದ್ಗಲರ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರವಾಗಿ ಹೇಳಿದುದು. ಮುದ್ಗಲರು ದಕ್ಷನನ್ನು ಸ್ತುತಿಸಿದ್ದು. ವಿಕಾಕ್ಷರದ ಮೂಲಮಂತ್ರವನ್ನು ಮುದ್ಗಲರು ದಕ್ಷನಿಗೆ ಉಪದೇಶಿಸಿ ಅದರ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸಿದುದು.
ಇಪ್ಪತ್ತೆರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ದಕ್ಷನ ಪ್ರಬಲವಾದರೋಗವು ಮುದ್ಗಲರ ದೇಹದ ಗಾಳಿಯಿಂದ ಹೇಗೆ ಗುಣವಾಯಿತು? ಮುದ್ಗಲರಿಗೇ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗದೇ ಇರುವ ದೇವನು ದಕ್ಷನಿಗೆ ಹೇಗೆ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾದನು? ಅವನು ಜನ್ಮಾಂತರದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿರಬಹುದಾದ ಅಂತಹ ಸುಕೃತವಾದರೂ ಯಾವುದು? ಎಂಬುದಾಗಿ ಭೀಮನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದು. ದಕ್ಷನ ಪೂರ್ವಜನ್ಮದ ವೃತ್ತಾಂತವನ್ನು ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು ವಿವರಿಸಿದ್ದು. ಕಲ್ಯಾಣನ (ದಕ್ಷನ ಪೂರ್ವ ಜನ್ಮದ ಹೆಸರು) ಹಾಗೂ ಅವನ ಪತ್ನೀ, ವಿಭವಗಳ ವರ್ಣನೆ. ಅವನಿಗೆ ಬಲ್ಲಾಳನು ಮಗನಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದ್ದು. ಬಲ್ಲಾಳನ ದೈವ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ನಾಗರೀಕರು ಸಹಿಸದೇ ಕಲ್ಯಾಣನಲ್ಲಿ ದೂರು ಹೇಳಿ ಅವನನ್ನು ಶಿಕ್ಷಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿದ್ದು. ಸತ್ಯಾಂಶವನ್ನು ತಿಳಿಯದ ಕಲ್ಯಾಣನು ಬಲ್ಲಾಳನನ್ನು ಕ್ರೂರವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಿಸಿದ್ದು. ದೇವನ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ದೂರ ಎಸೆದು ದೇವಮಂದಿರವನ್ನೂ ಕೆಡಹಿದ್ದು. ಇದರಿಂದ ನೊಂದ ಬಲ್ಲಾಳನು ತನ್ನ ದುರವಸ್ಥೆಗಾಗಿ ಶೋಕಿಸಿ ದೇವನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದ್ದು ಮತ್ತು ತನ್ನ ತಂದೆಯಾದ ಕಲ್ಯಾಣನನ್ನು ಶಪಿಸಿದ್ದು. ಬಲ್ಲಾಳನು ದೇವನನ್ನು ಸ್ತುತಿಸಿದ್ದು. ದೇವನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ ಬಲ್ಲಾಳನಿಗೆ ಅನೇಕ ವರಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟದ್ದು. ಬಲ್ಲಾಳನು ಕಲ್ಯಾಣನಿಗೆ ಕೊಟ್ಟ ಶಾಪದ ಜೊತೆಗೆ ದೇವನೂ ಶಪಿಸುದ್ದು. ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ನೆಲೆಸಬೇಕೆಂದು ಬಲ್ಲಾಳನು ದೇವನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದ್ದು. ಅದಕ್ಕೆ ದೇವನು ಒಪ್ಪಿದ್ದು ಕಲ್ಯಾಣನು ದೇವಮಂದಿರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಅಲ್ಲಿ ‘ಬಲ್ಲಾಳ ವಿನಾಯಕ’ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಿಸಿದುದು, ಈ ಕಥೆಯು ಫಲಶ್ರುತಿ.
ಇಪ್ಪತ್ತಮೂರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಕಲ್ಯಾಣಶೆಟ್ಟಿಯ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಹೇಳಬೇಕೆಂದು ಭೀಮನು ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದು. ಬಲ್ಲಾಳನ ಹಾಗೂ ದೇವನ ಶಾಪಗಳ ಫಲವಾಗಿ ಕಲ್ಯಾಣನು ಪ್ರಬಲವಾದ ರೋಗಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾದುದು. ಅವನ ಪತ್ನಿಯಾದ ಇಂದುಮತಿಯು ವಿಷಯವನ್ನು ನಾಗರೀಕರಿಂದ ತಿಳಿದು ಅವರೊಡನೇ ತನ್ನ ಮಗ ಬಲ್ಲಾಳನು ಇದ್ದ ಅರಣ್ಯಕ್ಕೆ ಬಂದು ತನ್ನ ಮಗನು ಆರೋಗ್ಯವಾಗಿದ್ದುದನ್ನೂ ಅವನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದ ದೇವನ ವಿಗ್ರಹವನ್ನೂ ಕಂಡದ್ದು. ದೇವನ ವಿಗ್ರಹದ ವರ್ಣನೆ. ನಾಗರಿಕರು ಸುಳ್ಳನ್ನು ಹೇಳಿದರೆಂದು ಅವರನ್ನು ಇಂದುಮತಿಯು ಅಧಿಕ್ಷೇಪಿಸಿದ್ದು. ಬಲ್ಲಾಳನ ಪ್ರಕೃತಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಕಂಡು ನಾಗರೀಕರೂ ಅಚ್ಚರಿಯಿಂದ ದೈವದ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ಕೊಂಡಾಡಿದ್ದು. ಬಲ್ಲಾಳನ ವರ್ಣನೆ. ಇಂದುಮತಿಯು ತನ್ನ ಪತಿಯ ದುರವಸ್ಥೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸಿ ಮನೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗುವಂತೆ ಮಗನನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸಿದ್ದು. ಈ ಬಗ್ಗೆ ಅನೇಕ ಧರ್ಮಸೂಕ್ಷ್ಮಗಳನ್ನೂ ಉದಹರಿಸಿದ್ದು. ಬಲ್ಲಾಳನು ಇಂದು ಮತಿಗೆ ತತ್ತ್ವವನ್ನು ಭೋಧಿಸಿ ಮನೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದ್ದು. ಪತಿಗೆ ಆರೋಗ್ಯವುಂಟಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿ ತನ್ನ ಸೌಮಂಗಲ್ಯವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಡಬೇಕೆಂದು ಬಲ್ಲಾಳನನ್ನು ಇಂದುಮತಿಯು ಪುನಃ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದ್ದು. ಆಗ ಬಲ್ಲಾಳನು ಉಪಶಾಪದ ಕಾಲವನ್ನೂ ಕಲ್ಯಾಣ — ಇಂದುಮತಿಯರ ಮುಂದಿನ ಜನ್ಮದ ರೀತಿನೀತಿಗಳನ್ನೂ ತಿಳಿಸಿ ಇಂದುಮತಿಯನ್ನು ಹಿಂದಿರುಗಿಸಿದ್ದು. ಅನಂತರ ಶ್ರೀ ಗಣಪತಿಯು ಕಳಿಸಿದ್ದ ದಿಉವ್ಯವಿಮಾನವನ್ನೇರಿ ಎಲ್ಲರ ಸಮಕ್ಷ ಬಲ್ಲಾಳನು ಸ್ವರ್ಗಲೋಕಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದ್ದು ಫಲಶ್ರುತಿ.
ಇಪ್ಪತ್ತುನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ದಕ್ಷನು ಅನುಷ್ಠಿಸಿದ ಕ್ರಮ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಭೀಮನು ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದು. ಕೌಂಡಿನ್ಯ ನಗರದ ಸಮಿಪದಲ್ಲಿದ್ದ ವನದ ವರ್ಣನೆ. ದಕ್ಷನು ದೇವನನ್ನು ಪೂಜಿಸಿದ ಕ್ರಮ. ದಕ್ಷನಿಗೆ ದೇವನು ಗಜರೂಪದಿಂದ ಸ್ವಪ್ನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದುದು. ಇದರ ಫಲದ ವಿಷಯವಾಗಿ ದಕ್ಷನು ಕಮಲೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದು ಕಮಲೆಯು ಕನಸಿಗೆ ಸತ್ಫಲವನ್ನು ಹೇಳಿದ್ದು. ದಕ್ಷನು ಹರ್ಷಿತನಾಗಿ ತನ್ನ ತಾಯಿಗೆ ಬೇಕಾದುದನ್ನೆಲ್ಲ ಕೊಡುವೆನೆಂದು ಉತ್ಸಾಹಗೊಂಡದ್ದು. ರಾಜ್ಯವು ದೊರೆತಮೇಲೆ ಉನ್ಮತ್ತನಾಗಬಾರದೆಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲೇ ಆಸಕ್ತನಾಗಿರಬೇಕೆಂದೂ ಮಗನಿಗೆ ಬೋಧಿಸಿ ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಮಂತನಾಗೆಂದು ಕಮಲೆಯು ಹರಸಿದ್ದು.
ಇಪ್ಪತ್ತೈದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ದೈವಮಹಿಮೆಯ ವಣನೆ ಕೌಂಡಿನ್ಯ ಪಟ್ಟಣದ ರಾಜನಾದ ಚಂದ್ರಸೇನನ ಮರಣ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅಪುತ್ರವತಿಯಾದ ರಾಣಿ ಹಾಗೂ ಪರಿವಾರದವರ ಪ್ರಲಾಪ. ಒಬ್ಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನು ದುಃಖಿತರಿಗೆ ತತ್ತ್ವವನ್ನು ಬೋಧಿಸಿ ಮುಂದಿನ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಂತೆ ಪ್ರಚೋದಿಸಿದ್ದು. ರಾಜನ ಔರ್ಧ್ವದೈಹಕ ಕ್ರಿಯಾನಂತರ ರಾಜ್ಯದ ಮುಂದಿನ ಆಡಳಿತದ ಬಗ್ಗೆ ರಾಣಿ, ಮಂತ್ರಿ ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕರ ಸಮಾಲೋಅಚನೆ, ಆ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಮುದ್ಗಲರ ಆಗಮನ. ‘ಪಟ್ಟದ ಆನೆಯ ಕೈಗೆ ಹಾರವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಅದನ್ನು ಜನಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿ ಅದು ಮಾಲೆಯನ್ನು ಯಾರ ಕೊರಳಿಗೆ ಹಾಕುವುದೋ, ಅವನನ್ನೇ ರಾಜ್ಯದ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯನ್ನಾಗಿ ಆರಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದೆ. ಅದರಂತೆ ಪ್ರಕೃತದಲ್ಲೂ ಮಾಡಿರೆಂದು ಮುಗ್ಗಲರು ಸಲಹೆಯನ್ನಿತ್ತುದು. ಅತೀಂದ್ರಿಯ ವಸ್ತುಗಳನ್ನೂ ತಿಳಿಯಬಲ್ಲ ಮುದ್ಗಲರ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯವನ್ನು ಎಲ್ಲೆರೂ ಪ್ರಶಂಸಿದುದು.
ಇಪ್ಪತ್ತಾರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಮುದ್ಗಲ ಮಹರ್ಷಿಗಳ ಮತದಂತೇ ಒಂದು ಶುಭದಿನ ಪಟ್ಟದ ಆನೆಯಾದ ‘ಗಹನ’ವೆಂಬ ಗಜವನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿ ಅದರ ಸೊಂಡಲಿಗೆ ರತ್ನ ನಿರ್ಮಿತವಾದ ಮಾಲಿಕೆಯೊಂದನ್ನು ಕೊಟ್ಟು, ‘ಅರ್ಹನಾದ ರಾಜನೊಬ್ಬನನ್ನು ಚುನಾಯಿಸು’ ಎಂಬುದಾಗಿ ರಾಣಿಯು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದ ಬಳಿಕ ಅದನ್ನು ಜನನಿಬಿಡವಾದ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿಸಂಚರಿಸಲು ಬಿಟ್ಟದ್ದು. ‘ದೈವಾನುಗ್ರಹವಿದ್ದರೆ ನಾವೇಕೆ ಚುನಾಯಿತರಾಗಬಾರದು?’ ಎಂಬ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯು ಆಗ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕನಲ್ಲೂ ಮೂಡಿದ್ದರಿಂದ ಎಲ್ಲರೂ ತಮ್ಮ ಗಂಡುಮಕ್ಕಳನ್ನು ಸಂಗಡ ಕರೆದುಕ್ಕೊಂಡು ಆನೆಗೆ ಎದುರಾಗಿ ಬಂದು ನಿಂತುದು. ಆನೆಯು ತಮ್ಮನ್ನು ದಾಟಿ ಮುಂದೆ ಮುಂದೆ ಹೋಗಲು ಹಿಂದಿದ್ದವರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ನಿರಾಶರಾಗಿ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಹಿಂದುರಿಗಿದುದು. ಆಶೆ ಬುರುಕರಾದ ಮತ್ತೆ ಕೆಲವರು ‘ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ಪ್ರತ್ನಿಸೋಣ’ ವೆಂದು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಆನೆಗೆ ಎದುರಾಗಿ ಬಂದು ನಿಂತುದು. ಇವರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ಆನೆಯು ಪಟ್ಟಣದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಅರಣ್ಯವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ಅಲ್ಲಿ ತಪೋನಿರತನಾಗಿ ಕುಳಿತಿದ್ದ ದಕ್ಷನ ಕೊರಳಿಗೆ ಮಾಲೆಯನ್ನು ಹಾಕಿದುದು. ಆನೆಯ ಸಂಗಡಲೇ ಇದ್ದ ಮಂತ್ರಿ ಪುರೋಹಿತರೆಲ್ಲರೂ ಒಡನೆಯೇ ದಕ್ಷನಿಗೆ ರಾಜಮರ್ಯಾದೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದು. ದಕ್ಷನು ತನ್ನ ತಾಯಿಯನ್ನು ಪೂಜಿಸಿ ಅವಳೊಡನೆ ಮೆರವಣಿಗೆಯಿಂದ ಪುರವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ್ದು, ನಗರದ ಶೃಂಗಾರ ಮತ್ತು ಮೆರವಣಿಗೆಯ ವರ್ಣನೆ. ದಕ್ಷರಾಜನು ಮುದ್ಗಲರನ್ನು ಬರಮಾಡಿಕ್ಕೊಂಡು ಪೂಜಿಸಿ ಅವರಿಗೂ ಇತರರಿಗೂ ಅನೇಕ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ದಾನಮಾಡಿದ್ದು. ದಕ್ಷನು ದೇವಮಂದಿರವನ್ನು ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರಮಾಡಿದ್ದು. ದಕ್ಷನ ತಂದೆಯು ಕೌಂಡಿನ್ಯ ನಗರಕ್ಕೆ ಬಂದುದು. ವೀರಸೇನನ ಪುತ್ರಿಯೊಡನೆ ದಕ್ಷನ ವಿವಾಹ. ಅವನ ಸಂತತಿಯು ಪರಿಚಯ. ತನ್ನ ಪೂರ್ವಜನಾದ ದಕ್ಷನಂತೆ ತಾನು ಎಂದಿಗೆ ದೇವದೇವನ ಕೃಪೆಗೆ ಪಾತ್ರನಾದೇನೆಂದು ಭೀಮಮಹಾರಾಜನು ಹಂಬಲಿಸುತ್ತ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದು.
ಪರಿಶಿಷ್ಟ
- ಮಂತ್ರಿಕೃತ್ಯಂ
- ದೀಕ್ಷಾಶಬ್ದ ನಿರ್ವಚನಂ
- ದೀಕ್ಷಾ ಮುಹೂರ್ತ ನಿರ್ಣಯಃ
- ಗಣೇಶ ಸಪ್ತಮುದ್ರಾಲಕ್ಷಣಾನಿ
- ಗಣಪತಿ ಭದ್ರಮಂಡಲ ಲಕ್ಷಣಂ
- ಗಣಪತಿ ಪೂಜನ ಯಂತ್ರಸ್ವರೂಪ
- ಪಂಚಾಯತನ ಯಂತ್ರನಿರೂಪಣಂ
- ಗಣೇಶ ಮಾತೃಕಾನ್ಯಾಸಃ
- ಏಕಾಕ್ಷರ ಮಂತ್ರನಿರೂಪಣಂ
- ಸಂಪುಟೀಕರಣಂ
- ಸಿದ್ಧಾರಿ ಚಕ್ರ ಲಕ್ಷಣಂ
- ಋಣ — ಧನ ಶೋಧನ ಚಕ್ರಂ