ಗ್ರಂಥರತ್ನಮಾಲಾ

ನರಸಿಂಹ ಪುರಾಣಮ್‍ – ಸಂಪುಟ ೩

ಆರಂಭಿಕ ಪುಟ ಅನುವಾದಕರು: ಶ್ರೀ ಪದ್ಮನಾಭಾಚಾರ್ಯರು ನಾ. ವಾ.

ವಿಷಯಾನುಕ್ರಮಣಿಕೆ

೪. ಹರ್ಯವತಾರಾದಿನಿರೂಪಣಮ್‍. (ಮುಂದುವರಿದುದು): ಶ್ರಿರಾಮಾವತಾರ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾಕಾಂಡ ಕಥಾನಿರೂಪಣೆಯು
- ವಾಲಿಯಲ್ಲಿ ಹಗೆಗೊಂಡಿದ್ದ, ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆಯಿಂದ ದೂರದ ದುರ್ಗದಲ್ಲಿದ್ದ ಸುಗ್ರೀವನು ತಾಪಸವೇಷದ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣರನ್ನು ನೋಡಿ, ವಾಲಿಯು ತನ್ನ ಕೊಲೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದ ಬೇಹಿನವರೆಂದು ಭಾವಿಸಿ, ಹನೂಮಂತನನ್ನು ಅವರಾರೆಂದು ತಿಳಿಯಲು ಮರೆರೂಪಿನಿಂದ ಕಳುಹಿಸಿದುದು; ಹನೂಮಂತನು ಸಂನ್ಯಾಸಿ ವೇಷದಿಂದ ಅವರ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗಿ, ಅವರ ವೃತ್ತಾಂತವನ್ನು ತಿಳಿದು, ಸುಗ್ರೀವನೊಡನೆ ಪರಸ್ಪರ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾ ಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಸಖ್ಯವನ್ನುಂಟುಮಾಡಿದುದು; ಶ್ರೀ ರಾಮನು ವಾಲಿವಧ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ತೋರಿದುದು; ವಾಲಿ ಸುಗ್ರೀವ ಯುದ್ಧ; ವಾಲಿಯ ಸಂಹಾರ; ಸುಗ್ರೀವನಿಗೆ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾರಾಜ್ಯ ಪ್ರಧಾನ; ಶರತ್ಕಾಲವು ಬರಲು ಸೀತಾನ್ವೇಷಣೆಗಾಗಿ ಕಪಿಗಳನ್ನು ಚತುರ್ದಿಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದುದು; ದಕಿಣಕ್ಕೆ ಹೋದವರು ಹೊರತು ಉಳಿದವರು ಸೀತಾದೇವಿಯನ್ನು ಕಾಣದೆ ಹಿಂತಿರುಗಿ ಬಂದುದು; ಶ್ರಾಂತರಾದ ಹನೂಮದಾದಿಗಳಿಗೆ ಸುಪ್ರಭೆಯ ಸತ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಸಲಹೆ; ಮಹೇಂದ್ರಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ಸಂಪಾತಿಯ ದರ್ಶನ; ಅವನು ಸೀತಾದೇವಿಯು ಲಂಕೆಯಲ್ಲಿರುವುದನ್ನು ತನ್ನ ದೂರ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ತಿಳಿದು ಹೇಳಿದುದು; ಅವನಿಗೆ ಜಟಯು ಮರಣವೃತ್ತಾಂತವನ್ನು ಕಪಿಗಳು ಹೇಳಲು, ಅವನೂ ಸ್ನಾನಾದಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ, ತರ್ಪಣವಿತ್ತು, ದೇಹವನ್ನು ಬಿಟ್ಟುದು; ಜಾಂಬವಂತನ ಮಾತಿನಿಂದ ಲಂಕೆಗೆ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ದಾಟಿಹೋಗಲು ಕಪಿಗಳು ಹನೂಮಂತನನ್ನು ಬೇಡಲು, ಅವನು ಅದಕ್ಕೆ ಸಮ್ಮತಿಸಿ, ಸೀತಾನ್ವೇಷಣ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಬರುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿ, ಮನಸ್ಸು ಮಾಡಿದುದು.
ಶ್ರೀರಾಮಾವತಾರ ಚರಿತೆಯಲ್ಲಿ ಸುಂದರಕಾಂಡಕಥಾ ನಿರೂಪಣೆಯು
- ಆಂಜನೇಯನು ಶ್ರೀರಾಮ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಸುಗ್ರೀವರಿಗೆ ಮನದಲ್ಲಿ ವಂಸಿ, ಕಪಿಗಳಿಂದ ಸನ್ಮಾನಿತನಾಗಿ, ಸೀತಾನ್ವೇಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಲಂಕೆಗೆ ಆಕಾಶ ಮಾರ್ಗದಿಂದ ಹೋಗಲು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿ, ಮಹೇಂದ್ರಪರ್ವತದ ಶಿಖರದಿಂದ ಹಾರಿದುದು; ಮಾರ್ಗ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಮೈನಾಕನ ಉಪಾಚಾರ; ತರುವಾಯ ಆಂಜನೇಯನು ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಿನ್ನಲು ಬಂದ ಸಿಂಹಿಕೆ ಸುರಸೆಯರನ್ನು ಜಯಿಸಿ, ಸಮುದ್ರವನ್ನು ದಾಟಿ, ತ್ರಿಕೂಟಪರ್ವತದ ಶಿಖರದಲ್ಲಿಳಿದುದು; ರಾತ್ರಿಯವರೆಗೂ ಅಲ್ಲಿದ್ದು, ಲಂಕಾದೇವತೆಯನ್ನು ಜಯಿಸಿ, ಅದ್ವಾರದಿಂದ ಪುರ ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಿ, ರಾವಣಾಂತಃಪುರದಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ದೇವಿಯನ್ನು ಹುಡಿಕಿ ಕಾಣದೆ, ಸಂಪಾತಿಯ ನುಡಿಯನ್ನು ನೆನೆದು, ಅಶೋಕವನಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ, ಅಲ್ಲಿ ಶಿಂಶುಪಾ ವೃಕ್ಷದಡಿಯಲ್ಲಿ ದೇವಿಯನ್ನು ನೋಡಿ, ಕಿರಿಯೊಡಲಿಂದ ಆ ಮರದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊಂಡುದು; ರಾವಣನು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಸ್ತ್ರೀಯರೊಡನೆ ಬಂದು, ದೇವಿಯಿಂದ ತಿರಸ್ಕೃತನಾಗಿ ಮರಳಿ ಅರಮನೆಗೆ ಹೋದುದು; ರಕ್ಕಸಿಯರ ಬಾಧೆ; ತ್ರಿಜಟಾ ಸ್ವಪ್ನ; ರಕ್ಕಸಿಯರು ರಾವಣನಿಗೆ ಆ ವೃತ್ತಾಂತವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಹೇಳಲು ಹೋದುದು; ಹೋದುದು; ಆಂಜನೇಯನು ಅಮ್ಮನವರಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ವಂದಿಸಿ, ಶ್ರೀ ರಾಮವೃತ್ತಾಂತವನ್ನರುಹಿ, ಮುದ್ರೆಯುಂಗರನ್ನಿತ್ತು, ದೇವಿಯಿಂದ ಅಭಿಜ್ಞಾನಾರ್ಥವಾಗಿ ಚೂಡಾಮಣಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು, ಕಾಕಾಸುರ ವೃತ್ತಾಂತವನ್ನು ಕೇಳಿ, ವಂದಿಸಿ, ಬೀಳ್ಕೊಂಡುದು; ಅಶೋಕವನ ನಾಶ; ಆಂಜನೇಯನು ಅನೇಕ ರಕ್ಕಸರನ್ನು ಸಂಹರಿಸಿ, ರಾವಣನನ್ನು ನೋಡಿ, ಅವನೊಡನೆ ಸಲ್ಲಾಪ ಮಾಡಿ, ಶ್ರೀರಾಮ ಲಕ್ಷಣ ಸುಗ್ರೀವಾದಿಗಳ ಪೌರುಷವನ್ನು ಕೊಂಡಾಡಿ, ವಾಲಾಗ್ನಿಯಿಂದ ಲಂಕೆಯನ್ನು ಸುಟ್ಟು, ಮರಳಿ ದೇವಿಯ ದರ್ಶನವನ್ನು ಮಾಡಿ, ಬೀಳ್ಕೊಂಡು, ಸಮುದ್ರವನ್ನು ದಾಟಿ, ಮಹೇಂದ್ರ ಪರ್ವತಕ್ಕೆ ಬಂದು ಕಪಿಗಳಿಗೆ ಆ ವೃತ್ತಾಂತವನ್ನು ಹೇಳಿ, ಸಂತೋಷಗೊಳಿಸಿದುದು; ಮಧುವನದಲ್ಲಿ ಕಪಿಗಳ ಮಧುಪಾನ; ಅನಂತರ ಅಲ್ಲಿಂದ ಶ್ರೀರಾಮನ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬಂದು, ನಮಸ್ಕರಿಸಿ, ಅಭಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು, ದೇವಿಯ ಸಂದೇಶವಚನವನ್ನು ಹೇಳಲು, ಶ್ರೀರಾಮನೂ ಮರ್ತ್ಯರಂತೆ ದುಃಖಪ್ರದಶ್ರನ ಮಾಡಿ, ಆಂಜನೇಯನನ್ನು ಅಭಿನಂದಿಸಿ, ಅಪ್ಪಿದುದು. ಮುಂದಣ ಕಾರ್ಯೋದ್ಯೋಗ.
ಶ್ರೀರಾಮಾವತಾರ ಚರಿತೆಯಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧಕಾಂಡಕಥಾ ನಿರೂಪಣೆಯು
- ಶ್ರೀ ರಾಮನು ಕಪಿಸೇನೆಯೊಡನೆ ಸಮುದ್ರದ ತಡಿಗೆ ಹೋದುದು; ಸಮುದ್ರನ ಗರ್ವಭಂಗ; ಅವನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ ಶ್ರೀರಾಮನಿಗೆರಗಿ ನಲನಿಂದ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸುವಂತೆ ಹೇಳಿದುದು; ವಿಭೀಷಣನ ಶರಣಾಗತಿ; ಅಂತು ನಲನಿಂದ ಕಟ್ಟಿಸಿದ ಸೇತುವೆಯ ಮೂಲಕ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ದಾಟಿ, ಸುವೇಲ ಪರ್ವತಕ್ಕೆ ಬಂದು ಸೇರಿದುದು; ಆಂಜನೇಯನು ಲಂಕೆಗೆ ಹೋಗಿ ರಾವಣನ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಪಾದ ಪ್ರಹಾರಮಾಡಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದುದು; ಲಂಕೆಯ ಮುತ್ತಿಗೆ; ಅಂಗದನ ಸ್ವಾಮಿಭಕ್ತಿ ಪರೀಕ್ಷೆ; ಅಂಗದನು ಸಂಧಿಗಾಗಿ ರಾವಣನಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ತಿರಸ್ಕೃತನಾಗಿ ಬಂದುದು; ರಾವಣನು ಮಾಡಿದ ಯುದ್ಧ ವ್ಯವಸ್ಥೆ; ಪೂರ್ವದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧ; ರಕ್ಕಸರ ಸೋಲು; ಉತ್ತರ ಪಶ್ಚಿಮ ದಕ್ಷಿಣ ದಿಗ್ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧ; ಅಲ್ಲಿಯೂ ರಕ್ಕಸರ ಸೋಲು; ಸ್ತ್ರೀಯರ ಗೋಳು; ರಾವಣನು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಬರಲು ಕಪಿಗಳು ಬಾಣದ ಏಟಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿ ಬರುತ್ತಿರಲು, ಶ್ರೀರಾಮನೇ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಬರುವುದು; ಸುಗ್ರಿವಾದಿಗಳೂ ರಾವಣನ ಸೇನೆಯೊಡನೆ ಹೋರಾಡುವುದು; ರಾವಣನು ಪರಾಜಿತನಾಗಿ ಮೂರ್ಛೆಗೆ ಸಂದುದು; ಕುಂಭಕರ್ಣನು ಎಚ್ಚೆತ್ತು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಬಂದು, ಶ್ರೀರಾಮನಿಂದ ಸಂಹೃತನಾದುದು; ಮತ್ತು ರಾವಣನು ಮಕ್ಕಳೊಡನೆ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಬಂದುದು; ರಾತ್ರಿ ಯುದ್ಧ; ಕಪಿಗಳು ಮೂರ್ಛೆಗೆ ಸಂದುದು; ಜಾಂಬವತ್ಪ್ರೇರಿತನಾದ ಹನುಮಂತನು ಸಂಜೀವಿನೀಪರ್ವತವನ್ನು ತಂದು ಓಷಧಿಗಳಿಂದ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸುವುದು; ಮೇಘನಾದ ವಧ; ರಾವಣ ಲಕ್ಷ್ಮಣರ ಯುದ್ಧ; ರಾವಣನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದ ಶಕ್ತ್ಯಾಯುಧದ ಆಘಾತದಿಂದ ಶಲ್ಯವಿದ್ಧನಾಗಿ ಬಿದ್ದ ಲಕ್ಷ್ಮಣನನ್ನು ರಾಮಾಜ್ಞೆಯಿಂದ ಆಂಜನೇಯನು ದ್ರೋಣಗಿರಿಯನ್ನು ತಂದು, ವಿಶಲ್ಯನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ ಬದುಕಿಸಿದುದು; ಶ್ರೀರಾಮನು ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರ ಪ್ರಯೋಗದಿಂದ ರಾವಣನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಿದುದು; ದೇವತೆಗಳ ಹರ್ಷ ಮತ್ತು ಪುಷ್ಪವೃಷ್ಟಿ; ಬ್ರಹ್ಮಕೃತ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ತುತಿ; ಶಂಕರನು ಶ್ರೀರಾಮನಿಗೆ ದಶರಥನನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿದುದು ಮತ್ತು ಸೀತಾದೇವಿಯು ಪರಮಶುದ್ಧಳೆಂದು ಹೇಳಿದುದು; ಶ್ರೀರಾಮನು ಶ್ರೀರಾಮನು ಸೀತಾದೇವಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಪುಷ್ಪಕದಿಂದ ಸಕಲ ಕಪಿಸೇನೆಯೊಡನೆ ಬಂದು, ರಾಮಸೇತುವಿನ ಬಳಿಯಲ್ಲಿ ರಾಮೇಶ್ವರನನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಿಸಿದುದು; ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಯು ಪೂರೈಸಲು ಭರತನನ್ನು ಕಂಡು, ಅಯೋಧ್ಯೆಗೆ ಬಂದು, ಶ್ರೀಸೀತಾರಾಮನು ಪಟ್ಟಭಿಷಿಕ್ತರಾದುದು; ಯಜ್ಞಾದ್ಯನುಷ್ಠಾನ; ಪೌರರ ಸುಖದ ಬಾಳು; ಫಲಶ್ರುತಿ.
ಶ್ರೀರಾಮ ಕೃಷ್ಣವತಾರಗಳ ಚರಿತೆ
- ಭೂದೇವಿಯು ಚತುರ್ಮುಖನಲ್ಲಿ ಮೊರೆಯಿಟ್ಟುದು; ಚತುರ್ಮುಖನು ಭೂದೇವಿ ಮತ್ತು ದೇವತೆಗಳ ತಂಡ — ಇವುಗಳೊಡನೆ ಕ್ಷೀರಸಮುದ್ರದ ಉತ್ತರದ ತಡಿಗೆ ಹೋಗಿ, ಶ್ರೀಮಹಾವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಸ್ತುತಿಸಲು, ಶ್ರೀವಿಷ್ಣುವು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ, ತಾನು ತನ್ನ ಶುಕ್ಲ ಕೃಷ್ಣಕೇಶಗಳೆಂಬ ಸ್ವರೂಪಾಂಶಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿ, ವಸುದೇವ ರೋಹಿಣೀ ದೇವಕಿಯರಲ್ಲಿ ಅವತರಿಸಿ, ಭೂಭಾರ ಪರಿಹರಿಸುವುದಾಗಿ ಆಶ್ವಸನವಿತ್ತು ಅವರನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿದುದು; ಶ್ರೀಬಲರಾಮ ಕೃಷ್ಣರ ಅವತಾರ; ಗೋಕುಲದಲ್ಲಿ ಬಾಲಕೇಳಿ; ವೂತನಾಕಂಸಾದಿ ದುಷ್ಟವಧೆ; ಗೋವರ್ಧನೋದ್ಧಾರ; ಬಲನು, ರೇವತಿಯನ್ನೂ, ಕೃಷ್ಣನು ರುಕ್ಮಿಣಿಯನ್ನೂ ವಿವಾಹ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಸಮುದ್ರದ ನಡುವೆ ದ್ವಾರಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ, ಸುಖದಿಂದಿದ್ದುದು; ಪ್ರೌಢರಾದ ರಾಮಕೃಷ್ಣರು ನರಕ ಶಿಶುಪಾಲ ಹಯಗ್ರೀವರನ್ನು ಸಂಹರಿಸಿದುದು; ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಪಾಂಡವರಿಗೆ ಭಾರತಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ನೆಪದಿಂದ ಭೂಭಾರ ಭೂತರಾದ ದುಷ್ಟಕ್ಷತ್ರಿಯರನ್ನ ನಾಶಮಾಡಿದುದು; ಬಲರಾಮನು ದೇವವಿರೋಧಿ ದ್ವಿವಿದನೆಂಬ ಕೋಡಗನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಿ, ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಸಹಾಯಕನಾಗಿ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯನ್ನೆಸಗಿದುದು; ಈ ಶುಕ್ಲ ಕೃಷ್ಣಕೇಶಗಳೆಂಬ ಸ್ವರೂಪಾಂಶಗಳು ಇಂತು ಭೂಭಾರವನ್ನು ಇಳುಹಿ, ಮರಳಿ ಶ್ರೀಮಹಾವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಸೇರಿದುವು; ಫಲಶ್ರುತಿ.
ಶ್ರೀ ಕಲ್ಕ್ಯವತಾರ ಚರಿತೆಯು
- ಕಲಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಸಕಲ ಧರ್ಮ ನಾಶವಾಗುವುದು; ಜನರು ವ್ಯಾಧಿಪೀಡಿತರಾಗುವರು; ಪಾಲ್ಗಡಲಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀಮನ್ನಾರಾಯಣನನ್ನು ದೇವತೆಗಳು ಮರೆಹೊಗುವುದು; ಆಗ ಶ್ರೀಮಹಾವಿಷ್ಣುವು ಸಾಂಭಲವೆಂಬ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಬಿಷ್ಣುಯಶನೆಂಬವನ ಮಗ ಕಲ್ಕಿಯಾಗಿ ಅವತರಿಸುವುದು; ಮ್ಲೆಚ್ಛವಧ; ಬಹು ಕಾಂಚನಯಾಗಾನುಷ್ಠನ; ಪುನಃ ಧರ್ಮ ಸಂಸ್ಥಾಪನ; ಇಂತು ದಶಾವತಾರ ಚರಿತ ನಿರೂಪಣ. ಕಲಿಯ ಸ್ವರೂಪಕಥನ; ಕಲಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದಿ ಚತುರ್ವರ್ಣದವರ ಆಚಾರಾಹಾರಕಥನ; ಕೃತಾದಿಯುಗದಲ್ಲಿ ಅನುಷ್ಠಿಸುವ ಸಾಧನ ನಿರೂಪಣ; ಕಲಿಯುಗದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಹರಿನಾಮವನ್ನು ಕೀರ್ತಿಸುವವರು ಪುಣ್ಯವಂತರೆಂದು ಹೇಳಿದುವುದು.
ಶುಕ್ರವರ ಪ್ರಸಾದ
- ಶುಕ್ರಮುನಿಗೆ ಕಣ್ಣುಕುರುಡಾಗಲು ಕಾರಣ; ಅವನು ತನ್ನ ಕಣ್ಣನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆಯಲು ಗಂಗಾತೀರದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಮಹಾವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಸ್ತುತಿಸಿದುದು; ಭಗವಂತನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ ನಟನೆಯಿಂದ ಶುಕ್ರನನ್ನು ಸ್ತೋತ್ರ ಕಾರಣವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದುದು; ಶುಕ್ರನು ಕಾರಣವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿ, ಕ್ಷಮೆಬೇಡಿ, ಅನುಗ್ರಹವನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವುದು; ಭಗವಂತನು ಶುಕ್ರಾಚಾರ್ಯನಿಗೆ ಅವನ ಅಭೀಷ್ಟವನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿದುದು.
ಶ್ರೀನರಸಿಂಹಮೂರ್ತಿಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠವಿಧಾನ ನಿರೂಪಣ
- ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಮಾಡತಕ್ಕ ಶಿಲ್ಪಿಯ ಸ್ವರೂಪಾದಿಗಳು; ಪ್ರತಿಮಾ ಪ್ರತಿಷ್ಠವಿಧಿ; ದೇವಾಲಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಕ್ರಮನಿರೂಪಣ; ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದ ಋತ್ವಿಜರಿಗೆ ದಕ್ಷಿಣಾದಿ ಪ್ರಧಾನ ನಿರೂಪಣ; ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಕರ್ತೃವಿಗೆ ಲಭಿಸುವ ಫಲವನ್ನು ಹೇಳಿರುವುದು.
೫. ವರ್ಣಾಶ್ರಮ ಧರ್ಮಾದಿ ನಿರೂಪಣ: ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಧರ್ಮಕಥನ
- ಶ್ರೀನೃಸಿಂಹಸ್ವಾಮಿಯ ಭಕ್ತರ ಸ್ವರೂಪ ಕಥನ; ವರ್ಣಾಶ್ರಮಧರ್ಮ ನಿರೂಪಣ ಪ್ರಸಂಗ; ಹಾರೀತ ಮತ್ತು ಮುನಿಗಳು ಇವರ ಸಂವಾದ; ಕಥಾನುವಾದ ಪ್ರಾರಂಭ; ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಧರ್ಮಕಥನ; ಮುಂದೆ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾದಿ ವರ್ಣಗಳ ಧರ್ಮ ಅಕಥನಮಾಡುವ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾ.
ಕ್ಷತ್ರಿಯಾದಿ ಧರ್ಮಕಥನವು
- ಕ್ಷತ್ರಿಯ ವೈಶ್ಯ ಶೂದ್ರ ಧರ್ಮಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹದಿಂದ ಹೇಳಿರುವುದು; ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಾದ್ಯಾಶ್ರಮ ಧರ್ಮನಿರೂಪಣ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ; ಬರಹ್ಮಚರ್ಯಾಶ್ರಮ ಧರ್ಮನಿರೂಪಣ; ವಿವಾಹಯೋಗ್ಯ ಕನ್ಯಾಲಕ್ಷಣ ಕಥನ; ಸಂಕ್ಷೇಪದಿಂದ ಗೃಹಸ್ಥಾಶ್ರಮ ಧರ್ಮನಿರೂಪಣ; ಅದರಲ್ಲಿ ಸಂಧ್ಯಾಚರಣೆಯ ವಿಶೇಷವಿಧಿಯನ್ನು ಹೇಳಿರುವುದು; ಗಾರ್ಹಸ್ಥ್ಯದ ಉತ್ಕರ್ಷ; ಸ್ನಾನವಿಧಿ ಪ್ರತಿಪಾದನ; ಗಾಯತ್ರೀ ಜಪದ ಅವಶ್ಯಕರ್ತವ್ಯತಾ ನಿರೂಪಣ; ಸಂಧ್ಯಾನುಷ್ಠನವೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯ ರಕ್ಷಕವೆಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವುದು.
ವಾನಪ್ರಸ್ಥಾಶ್ರಮ ಲಕ್ಷಣ ಕಥನವು
- ಗೃಹತ್ಯಾಗ ನಿರೂಪಣ; ವನದಲ್ಲಿ ದೇಹಧಾರಣಾದಿ ಕ್ರಮಪ್ರತಿಪಾದನ; ವಾನಪ್ರಸ್ಥನು ತಪವನನನುಷ್ಠಿಸುವ ಬಗೆಯನ್ನು ಹೇಳಿರುವುದು; ಆತ್ಮಶುದ್ಧಿ ಸಂಪಾದನಕ್ರಮ ಮತ್ತು ಶ್ರೌತಾಗ್ನಿ ಸಮಾರೋಪಣ ಕ್ರಮ — ಇವುಗಳ ನಿರೂಪಣ; ದೇಹಾಂತದವರೆಗೂ ಮಾಡತಕ್ಕಧ್ಯಾನ ಸ್ವರೂಪ ಪ್ರತಿಪಾದನ; ದೇಹ ಪತನಾನಂತರಭಾವಿಯಾದ ಗತಿ ನಿರೂಪಣ.
ಯತ್ಯಾಶ್ರಮ ಧರ್ಮಕಥನವು
- ಯತ್ಯಾಶ್ರಮಧರ್ಮ ನಿರೂಪಣ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ; ಯತಿಯಾಗಲು ಇರಬೇಕಾದ ಯೋಗ್ಯತೆ; ಯತ್ಯಾಶ್ರಮ ಸ್ವೀಕಾರ ಕ್ರಮನಿರೂಪಣ; ಯತಿಗೆ ಯೋಗ್ಯವಾದ ದಂಡ, ಭಿಕ್ಷಾಪಾತ್ರ ಮತ್ತು ಕಮಂಡಲು — ಇವುಗಳ ಸ್ವರೂಪ ನಿರೂಪಣ; ಯತಿಗಳು ಆಚರಿಸುವ ಸ್ನಾನ ಜಪಗಳು; ಭಿಕ್ಷಾಕ್ರಮ; ಭೋಜನಪಾತ್ರ ಸ್ವರೂಪ ಪ್ರತಿಪಾದನ; ಭೋಜನಾನಂತರ ಉಳಿದ ಹಗಲಿನಲ್ಲಿ ಯತಿಯು ನಡೆಯಬೇಕಾದ ನಡೆವಳಿಕೆ; ರಾತ್ರಿಕಾಲಯಾಪನ ಕ್ರಮ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳ ಇವನ್ನು ಹೇಳುವುದು; ಸ್ವಧರ್ಮ ನಿರತನಾದ ಯತಿಗೆ ದೇಹಪತನಾನಂತರದ ಗತಿ ನಿರೂಪಣ.
ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರಸಾರ ನಿರೂಪಣವು
- ಯೋಗಾಭ್ಯಾಸದ ಹಿರಿಮೆ; ಯೋಗ ಸ್ವರೂಪ ನಿರೂಪಣ; ಪ್ರಾಣಾಯಾಮನುಷ್ಠನ ಕ್ರಮ ಪ್ರತಿಪಾದನ; ಧ್ಯಾನಸ್ವರೂಪ ಕಥನ; ತಪಸ್ಸು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯೆ — ಇವುಗಳ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧೋತ್ಕರ್ಷ ವಿವರಣ; ವಿದ್ಯಾತಪಸ್ಸುಗಳುಳ್ಳ ಬ್ರಹ್ಮಜ್ಞಾನಿಗೆ ದೊರಕುವ ಫಲ; ಜ್ಞಾನಿಗಳು ಮುಕ್ತಿಗೆ ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗಗಳ ವಿವರಣ; ಚಾತುರ್ವರ್ಣ್ಯ ಮತ್ತು ಆಶ್ರಮ ಧರ್ಮಗಳು — ಇವುಗಳ ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯ ಪ್ರತಿಪಾದನ; ನಿಷ್ಕಾಮನೆಯಿಂದನುಷ್ಠಿಸಿದ ಸ್ವಧರ್ಮವು ಭಗವತ್ಪ್ರಸಾದಕರವು; ಅನ್ಯಧರ್ಮಾಚರಣೆ ಹಾನಿಕರವು
ಶ್ರೀ ಮಹಾವಿಷ್ಣುವಿನ ಆರ್ಚಾವಿಧಿ
- ಅಜ್ಞರೇ ಮೊದಲಾದ ಅಧಿಕಾರಿಭೇದದಿಂದ ಭಗವತ್ಪೂಜಾತ್ರೈ ವಿಧ್ಯ ನಿರೂಪಣ; ಅಜ್ಞರು ಅಗ್ನ್ಯಾದಿ ಪ್ರತಿಮೆಗಳಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸುವ ಆವಾಹನಾದ್ಯುದ್ವಾಂಸನಾಂತವಾದ ಮಂತ್ರಾದಿಕ್ರಮ ನಿರೂಪಣ; ಅಧಿಕಾರಿಗುಂಟಾಗುವ ಸೇವಾಫಲ ಪ್ರತಿಪಾದನ.
೬.ಮಂತ್ರತೀರ್ಥಮಹಿಮಾದಿ ನಿರೂಪಣ: ಸಹಸ್ರಾನೀಕ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟಕ್ಷರಮಂತ್ರ ಮಹಿಮಾ ಕಥನ
- ಸಹಸ್ರಾನೀಕರಾಜನು ಮಾರ್ಕಂಡೇಯಮುನಿಯನ್ನು ವೈದಿಕರೂ, ವೇದಜ್ಞರೂ ಅಲ್ಲದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರು ಆಚರಿಸಲು ಶಕ್ಯವಾದ ಭಗವತ್ಪೂಜಾಕ್ರಮವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಬೇಕೆಂದು ಕೇಳುವುದು; ಮಾರ್ಕಂಡೇಯಮುನಿಯು ಅಷ್ಟಕ್ಷರಮಂತ್ರವೇ ಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೂ ಪರಮ ಶ್ರೇಯಸ್ಸಾಧನವೆಂದು ನಿರೂಪಿಸುವುದು; ಈ ಮಂತ್ರ ಮಹಿಮಾ ಪ್ರತಿಪಾದನಾರ್ಥವಾಗಿ ಇಂದ್ರವೃತ್ತ ಕಥಾನಿರೂಪಣ; ದೇವೇಂದ್ರನು ವಿರಕ್ತನಾಗಿ ಮಾನಸಸರೋವರದ ಬಳಿಗೆ ಬರುವುದು; ಅಲ್ಲಿ ಕುಬೇರನ ಮಡದಿಯನ್ನು ನೋಡುವುದು; ಅವನು ಅಮರಾವತಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದ ಮೇಲೆ ಮೋಹಪರವಶನಾಗುವುದು; ಮನ್ಮಥನ ಸಹಾಯದಿಂದ ಅವಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ಮಂದರಪರ್ವತದ ಕಂದರಗಳಲ್ಲಿ ವಿಹರಿಸುವುದು; ಕುಭೇರನು ತನ್ನ ಮಡದಿಯ ಗೆಳತಿಯರಿಂದ ಅವಳ ನಡತೆಯನ್ನು ತಿಳಿದು ಚಿಂತಿಸುವುದು; ಕಂಠಕುಬ್ಜನ ಸಲಹೆ; ಕುಬೇರನು ವಿಭೀಷಣನನ್ನು ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ನೆರವು ಬೇಡುವುದು; ವಿಭೀಷಣನು ಅದಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿ ತನ್ನ ಸಹೋದರಿ ಮಾಯಗಾತಿ ನಾಡೀಜಂಘೆಯನ್ನು ಕುಬೇರನ ಮಡದಿಯನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಕಳುಹಿಸುವುದು; ಅವಳ ಸುಂದರಾಕೃತಿಯಿಂದ ಅಮರಾವತಿಗೆ ಹೋಗುವುದು; ಇಂದ್ರನ ಮೋಹ; ಅಶ್ವಿನಿಗಳಿಂದ ಇಂದ್ರನು ಅವಳನ್ನು ಅಪೇಕ್ಷಿಸುವುದು; ಅವಳೂ ಇಂದ್ರನೊಡನೆ ಇಪ್ಪಂದದಿಂದ ಅವನಿಗೆ ವಶಳಾಗುವುದು; ಅವಳು ಇಂದ್ರನ ಪೆಂಡವಾಸವೇ ಮೊದಲಾದೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವನು ಪರಿಗ್ರಹಿಸಿದ ಸ್ತ್ರೀಯರನ್ನು ಕಾಣುವುದು; ಇಂದ್ರನು ಮಂದರದ ಕಂದರದಲ್ಲಿರುವ ಕುಬೇರನ ಮಡದಿಯನ್ನು ನಾಡೀಜಂಘೆಗೆ ಕಾಣಿಸಲು ಬರುತ್ತಿರುವಾಗ ನಾರದ ದರ್ಶನ ಮತ್ತು ಸಲ್ಲಾಪ; ಇದರಿಂದ ನಾಡೀಜಂಘೆಯು ರಕ್ಕಸಿಯೆಂದು ತಿಳಿದು, ಇಂದ್ರನು ಅವಲನ್ನು ತೃಣಬಿಂದು ಮುನಿಯ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಆ ಮುನಿಯು ತಡೆದರೂ, ಕತ್ತರಿಸುವುದು; ಈ ಪೆಣ್ಗೊಲೆಯಿಂದ ಇಂದ್ರನನ್ನು ಹೆಣ್ಣಾಗುವಂತೆ ಆ ಮುನಿಯು ಶಪಿಸುವುದು; ಈ ಇಂದ್ರನ ದುಃಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಕಂಡು ದೇವತೆಗಳು ಚರುರ್ಮುಖನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವುದು; ಅವನು ಇಂದ್ರನು ಅಷ್ಟಾಕ್ಷರ ಮಂತ್ರವನ್ನು ಎರಡು ಲಕ್ಷ ಜಪ ಮಾಡಿದಲ್ಲಿ ಶಾಪದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿ, ಈ ದುಃಖದಿಂದ ಪಾರಾಗಲು ಶಚೀದೇವಿಯು ಕುಬೇರನ ಮಡದಿಯನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಸುವಂತೆ ಹೇಳಿದುದು; ಅವರೂ ಅಂತೆಸಗಿದುದು; ಈ ಕಥೆಯ ಉಪದೇಶದಿಂದ ಸಹಸ್ರಾನೀಕರಾಯನೂ ಅಷ್ಟಕ್ಷರಮಂತ್ರವನ್ನು ಜಪಿಸಿ, ಭಗವಂತನನ್ನರ್ಚಿಸಿ, ಸಕಲ ದುರಿತಗಳನ್ನೀಡಾಡಿ, ಅಪರೋಕ್ಷಜ್ಞಾನ ಮಡೆದು ಭಗವದತ್ಯರ್ಥ ಪ್ರಸಾದದಿಂದ ಮುಕ್ತನಾದುದು; ಇಂತು ಅಷ್ಟಕ್ಷರ ಮಂತ್ರಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಸೂತರು ಭರದ್ವಾಜಾದಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದುದು.
ಪುಂಡರೀಕ ನಾರದ ಸಂವಾದವು
- ಭರದ್ವಾಜನು ಶ್ರೀಸೂತಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಪುರುಷಾರ್ಥಸಾಧನಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನ ಭಿನ್ನಗಳಾದ ಅನೇಕ ಮತಗಳಿರುವುದರಿಂದ ತನಗೆ ಸಂಶಯವುಂಟಗಿದೆಯೆಂದು ಬೇಡುವುದು; ಅವರು ನಾರದ ಪುಂಡರೀಕ ಸಂವಾದವನ್ನು ಹೇಳಲು ಉಪಕ್ರಮಿಸುವುದು; ಪುಂಡರೀಕನ ವೈರಾಗ್ಯ; ಅವನು ಮಾತಾಪಿತೃಗಳೇ ಮುಂತಾದವರನ್ನೆಲ್ಲಾ ಪರಿತ್ಯಜಿಸಿ, ಶಾಲಗ್ರಾಮಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಬಂದು ತಪೋನುಷ್ಠನದಲ್ಲಿ ನಿಂತುದು; ಆ ಭಗವದ್ಭಕ್ತನಲ್ಲಿಗೆ ನಾರದ ಮುನಿಯು ಬರುವುದು; ಆ ಪರಮತೇಜಸ್ವಿಯಾದ ಮುನಿಯನ್ನು ಕಂಡು, ಅಚ್ಚರಿವಟ್ಟು, ಅವರಾರೆಂದರಿತುದು; ಪುಂಡರೀಕನು ಅವರನ್ನು ಪರಮಾರ್ಥಸಾಧನವಾವುದೆಂದು ಕೇಳಿದುದು; ಅವರು ಸರ್ವಶಾಸ್ತ್ರಾಲೋಡನ ವಿಚಾರಗಳಿಂದ ಶ್ರೀಮನ್ನಾರಾಯಣನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಧ್ಯೇಯನೆಂದು ನಿರೂಪಿಸಿ, ಅವನಿಗೆ ಹಾಗೆ ಅನುಷ್ಠಿಸುವಂತುಪದೇಶಿಸಿ, ಅಂತರ್ಹಿತರಾದುದು; ಅವನೂ ಅಂತು ಅನುಷ್ಠಿಸಲು ಅವನ ತಪಸ್ಸಿಗೆ ಮೆಚ್ಚಿ, ಶ್ರೀಮನ್ನಾರಾಯಣನು ದರ್ಶನ ಕೊಟ್ಟು, ವರವನ್ನು ಬೇಡೆನಲು, ಅವನು ತನಗೆ ಯಾವುದೂ ತಿಳಿಯದುದರಿಂದ ಸರ್ವಜ್ಞನಾದ ಭಗವಂತನೇ ಅನುಗ್ರಹಿಸಬೇಕೆನ್ನುವುದು; ಪರಮಾತ್ಮನು ಅವನಿಗೆ ತನ್ನ ಸಾರೂಪ್ಯವನ್ನಿತ್ತು, ತನ್ನ ಪರಮಪದದಲ್ಲಿ ಪಾರಿಷದನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದುದು; ಇದರಿಂದ ಸೂತರು ಭರದ್ವಾಜಾದಿಗಳಿಗೂ ಶ್ರೀಮನ್ನಾರಾಯಣನ ಆರಾಧನಾದಿಗಳೇ ಪುರುಷರ್ಥಸಾಧನವೆಂದು ಹೇಳಿ ಉಪಸಂಹಾರ ಮಾಡಿದುದು.
ವೈಷ್ಣವಕ್ಷೇತ್ರ ನಿರೂಪಣೆಯು
- ಭರದ್ವಾಜನು ಶ್ರೀ ಸೂತರನ್ನು ಶ್ರೀ ಮಹಾವಿಷ್ಣುವಿನ ಗೂಢಗಳಾದ ಕ್ಷೇಗ್ರಗಳು ಮತ್ತು ನಾಮಗಳು ಯಾವುದೆಂದು ಕೇಳುವುದು; ಅದಕ್ಕೆ ಅವರು ಚರುರ್ಮುಖನು ಮಂದರಪರ್ವತದಲ್ಲಿದ್ದು, ಶ್ರೀಹರಿಯನ್ನು ತಾನು ಕೇಳಿ, ಸಾಕ್ಷಾತ್ಪರಮಾತ್ಮನೇ ತನ್ನ ಗೂಢಕ್ಷೇತ್ರನಾಮಗಳನ್ನುಪದೇಶಿಸಿದುದನ್ನು ಅನುವಾದ ಮಾಡಿ, ತಾವು ಉಪದೇಶಿಸುವುದು; ಹರಿದಿನದಲ್ಲಿ ಈ ಕ್ಷೇತ್ರನಾಮಗಳಿಂದ ಶ್ರೀಹರಿಯನ್ನು ಅರ್ಚಿಸಿದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ವಿಶೇಷಫಲ ಕಥನ; ‘ಶ್ರೀವಿಷ್ಣುವೇ ಧರ್ಮಾರ್ಥಮೋಕ್ಷಗಳನ್ನು ಕೊಡುವ ಪ್ರಭುವು,’ ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದುದು.
ತೀರ್ಥಪ್ರಶಂಸೆಯು
- ಭರದ್ವಾಜನು ಶ್ರೀಸೂತರನ್ನು ಸಹ್ಯಾಮಲಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಮನ್ನಾರಾಯಣನು ಚತುರ್ಮುಖನಿಂದ ಸೇವೆಗೊಂಡ ಬಗೆಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆ; ಶ್ರೀಸೂತರು ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಹೇಳಲು ಪ್ರಕ್ರಮಿಸಿ, ಸಹ್ಯಪರ್ವತದಲ್ಲಿರುವ ಆಮಲಕ ವೃಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಚತುರ್ಮುಖನಿಗೆ ಶ್ರೀಮನ್ನಾರಾಯಣನು ಕಾಣಿಸಿದುದು; ತರುವಾಯ ವೃಕ್ಷಮೂಲದಲ್ಲಿ ಭಗವಂತನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿ, ಅಲ್ಲಿಂದ ಹನ್ನೆರಡು ತೀರ್ಥಗಳು ಜನಿಸುವುದಂತೆ ಮಾಡಿದುದು; ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದುವು ಶಂಖ ಚಕ್ರ ತೀರ್ಥಗಳು; ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಮಿಂದವರಿಗುಂಟಾಗುವ ಫಲಶ್ರುತಿ; ಲೋಕದಲ್ಲಿರುವ ಗಂಗಾದಿತೀರ್ಥಗಳು ತಮ್ಮನ್ನು ಸೇವಿಸುವವರಿಗೆ ಫಲಕೊಡುವ ಬಗೆ; ಶ್ರೀವಿಷ್ಣು ಪಾದೋದಕವು ಸದ್ಯ; ಫಲಪ್ರದವೆಂದು ಅದರ ಉತ್ಕರ್ಷವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವುದು ಇಂತು ಸಹ್ಯಾಮಲಕ ತೀರ್ಥದ ಪ್ರಭಾವವೆಂದು ಸಮಾಪನವು ಮಾಡಿರುವುದು.
ಮಾನಸ ತೀರ್ಥ ವ್ರತವು
- ಭರದ್ವಾಜನು ಮನೋನೈರ್ಮಲ್ಯ ಸಂಪಾದಕ ತೀರ್ಥಗಳಾವುದೆಂದು ಕೇಳಲು, ಶ್ರೀಸೂತರು ಸತ್ಯ, ದಯಾ, ಇಂದ್ರಿಯನಿಗ್ರಹ ಮುಂತಾದುವು ಮಾನಸ ತೀರ್ಥಗಳು; ಇವುಗಳ ಪ್ರಭಾವ; ಗುರುಮಾತಾಪಿತೃಗಳ ಸೇವೆ; ಏಕಾದಶ್ಯಾದಿ ವ್ರತಾಚರಣ; ಇವುಗಳ ಫಲನಿರೂಪಣ — ಇವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವುದು; ಶ್ರೀನರಸಿಂಹಪುರಾಣವನ್ನು ಭರದ್ವಾಜಾದಿಗಳ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಂತೆ ಹೇಳಿ ಮುಗಿಸಿದುದಾಗಿ ಹೇಳುವುದು; ಶ್ರೀಸೂತರು ಮುನಿಗಳ ತಂಡಕ್ಕೆ ಶುಭಾಶಂಸನ ಮಾಡುವುದು; ಶ್ರೀನರಸಿಂಹಪುರಾಣದ ಶ್ರವಣ ಪಠನಗಳ ಫಲಶ್ರುತಿ; ಭರದ್ವಾಜನು ಇತರ ಮುನಿಗಳೊಡನೆ ಶ್ರೀಸೂತರಿಗೆಸಗಿದ ಪೂಜಾದಿ ಸನ್ಮಾನ; ಭರದ್ವಾಜನು ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನಿಂತುದು; ಮುನಿಗಳು ತಂತಮ್ಮಾಶ್ರಮಗಳಿಗೆ ತೆರಳುವುದು.
ಸರ್ವದುಃಖೋತಪಮನವೆಂಬ ಉಪಸಂಹಾರವು
- ಶ್ರೀಸೂತರು ಮುನಿಅಳ ತಂಡಕ್ಕೆ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಶ್ರೀನರಸಿಂಹಪುರಾಣ ಶ್ರವಣ ಪಠನ ಕರ್ತೃಗಳಿಗೆ ಲಭಿಸುವ ಫಲವನ್ನು ಹೇಳುವುದು; ಈ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೆ ಎಷ್ಟು ಭಾಗವನ್ನು ಶ್ರವಣ ಪಠನವು ಮಾಡುವುದು ಎಂದು ಹೇಳುವುದು; ಇತರ ಯಜ್ಞದಾನಾದಿಗಳಿಂದುಂಟಾಗುವ ಫಲವು ಈ ಪುರಾಣ ಪಠನ ಶ್ರಪಣದಿಂದಾಗುವುದೆಂದು ನಿರೂಪಿಸುವುದು; ಇದನ್ನು ಕೇಳಿದ ಭರದ್ವಾಜಾದಿ ಮುನಿಗಳ ಆನಂದ ನಿರೂಪಣ; ಪುನಃ ಆ ಮುನಿವೃಂದವೆಸಗಿದ ಶ್ರೀಸೂತರ ಪೂಜೆ; ಆ ಮುನಿಗಳು ತಂತಮ್ಮಾಶ್ರಮಗಳಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದುದು.