ಗ್ರಂಥರತ್ನಮಾಲಾ

ಶ್ರೀ ಹಾಲಾಸ್ಯ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯಂ – ಸಂಪುಟ ೩ – ಅಧ್ಯಾಯಗಳು ೫೫ – ೭೧

ಆರಂಭಿಕ ಪುಟ ಅನುವಾದಕರು: ಶ್ರೀ ಸೀತಾರಾಮಶಾಸ್ತ್ರೀ ಎಸ್.

ವಿಷಯಾನುಕ್ರಮಣಿಕೆ

ಮುನ್ನುಡಿ
೫೫. ಪುರಸೀಮಾದರ್ಶನಂ
- ಮಧುರಾ ನಗರವನ್ನು ಆಳಿದ ರಾಜರ ವಂಶವರ್ಣನೆಯು. ಪ್ರಳಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಧುರಾ ನಗರದಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದ್ದ ಭಾಗವನ್ನು, ಪ್ರಳಯವಾದನಂತರ ಪಾಂಡ್ಯರಾಜನು ಪುನಃ ಸಂಪಾದಿಸಿಕೊಂಡು ರಾಜ್ಯವಾಳುತ್ತಿದ್ದ ಕ್ರಮ ವಿವರಣೆ. ಪುನಃ ನಗರಾಭಿ ವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ರಾಜನ ಪ್ರಯತ್ನವು. ಅದಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ತನ್ನ ಆಭರಣವಾದ ಸರ್ಪರಾಜನಿಂದ ನಗರದ ಸೀಮಾ (ಎಲ್ಲೆಯು) ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ನಿರ್ಣಯ ಮಾಡಿ ಕೊಡುವುದು. ಇದನ್ನನುಸರಿಸಿ ನಗರದ ಪ್ರಾಕಾರಾದಿ ನಿರ್ಮಾಣ. ಹಲಾಸ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರವೆಂದ ಹೆಸರು ಬರಲು ಕಾರಣ ನಿರೂಪಣೆಯ ಮತ್ತು ಈ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ದಿಕ್ಕಿನ ಎಲ್ಲೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿ ಹೇಳಿರುವುದು. ರಾಜನು ಹಾಲಾಸ್ಯೇಶ್ವರನನ್ನು ಸೇವಿಸಿ ಭುಕ್ತಿ ಮುಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವುದು.
೫೬. ಚೋಳಸೇನಾ ಪ್ರಭಂಜನಂ
- ವಿಕ್ರಮ ಪಾಂಡ್ಯರಾಜನು ರಾಜ್ಯವಾಳುತ್ತಿರುವಾಗ ಚೋಳರಾಜನು ಇತರ ರಾಜರೊಡನೆ ಕೂಡಿಕೊಂಡು ವಿಕ್ರಮ ಪಾಂಡ್ಯ ರಾಜನನ್ನು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ಲುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಬರುವುದು. ಪಾಂಡ್ಯ ರಾಜನು ಅವನನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವುದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಷ್ಟು ಶಕ್ತಿಯಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಸುಂದರೇಶ್ವರನನ್ನು ತನಗೆ ಜಯವುಂಟಮಾಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಬೇಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು. ಇವನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ಅಭಯವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ರಾಜನನ್ನು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಂತೆ ಪ್ರೇರಿಸುವುದು. ಈ ರಾಜನಿಗೆ ಕೊಂಚ ಮಟ್ಟಿನ ಅಪಜಯವು ಆದದ್ದನ್ನು ನೋಡಿದ ಕೂಡಲೇ ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ತಾನಾಗಿಯೇ ಒಬ್ಬ ಯೋಧನ ಆಕಾರದಿಂದ ವಂಶಶೇಖರಪಾಂಡ್ಯನ ಶತ್ರು ಸೇನೆಯೆಲ್ಲವನ್ನೂ ನಿಗ್ರಹಿಸುವುದು. ಇದರಿಂದ ಶತ್ರುವಾದ ಚೋಳರಾಜನೂ ಅವನ ಸಹಾಯಕರಾದ ರಾಜರೂ, ಯುದ್ಧವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗುವುದು. ಪಾಂಡ್ಯ ರಾಜನು ಸುಂದರೇಶ್ವರನನ್ನು ಸ್ತುತಿ ಮಾಡಿರುವುದು.
೫೭. ಸಂಘ ಫಲಕಾ ಪ್ರದಾನಂ
- ಚತುರ್ಮುಖ ಬ್ರಹ್ಮನು, ವಾಣೀ, ಲಕ್ಷ್ಮೀ, ಮತ್ತು ಕಾಳೀ ಎಂಬ ಮೂರು ಜನ ಶಕ್ತಿ ದೇವತೆಯರೊಡನೆ ಪಿತಾಮಹೇಶ್ವರನ ಸನ್ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ, ಅಶ್ವಮೇಧ ಯಾಗಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸುವುದು. ಅವಭೃಥ ಸ್ನಾನದ ವೇಳೆಗೆ ಸರಸ್ವತೀದೇವಿಯು ಬರಿದಿರುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮನು ಶಾಪವನ್ನು ಕೊಡುವುದು. ಅದರಿಂದ ಸರಸ್ವತಿಯು ಖಿನ್ನ ಮನಸ್ಕಳಾಗಿ ಪತಿಯನ್ನು ಬೇಡಿಕೊಂಡು ವಿಶಾಪವನ್ನು ಹೊಂದುವುದು. ಅದಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ವರ್ಣ ರೂಪದಿಂದ ಇರುವ ದೇವಿಯು ನಲವತ್ತೆಂಟು ಕವಿಗಳ ರೂಪದಿಂದ ಜನ್ಮವನ್ನು ಹೊಂದುವುದು. ಆ ಕವಿಗಳೆಲ್ಲರೂ ಹಾಲಾಸ್ಯೇಶ್ವರನ ಸೇವೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ಸಂತೋಷ ಪಡಿಸುವುದು. ಅವರಿಗಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿರುವ ಸಂಘ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಮಾತೃಕಾ ಮಯವಾದ ವಿದ್ಯಾ ಪೀಠವನ್ನು ಹಾಲಾಸ್ಯೇಶ್ವರನ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಅವರು ಹೊಂದಿ, ತಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾ ಗೋಷ್ಠಿಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು. ಇವರು ಮಾಡಿರುವ ಕವನ, ಪ್ರಬಂಧಗಳನ್ನು ವಿಮರ್ಶೆ ಮಾಡಲು ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ಕವಿಯ ಆಕಾರದಿಂದ ಇವರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ವಿಹಾರ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು. ಕವಿಗಳಿಗೆ ಸುಂದರೇಶ್ವರನ ಕವಿಯ ರೂಪಾಂತರದ ತತ್ತ್ವಸಿತ್ಥಿಯು ತಿಳಿದ ಕೂಡಲೆ ಅವರೆಲ್ಲರೂ ದೇವನನ್ನು ಸ್ತುತಿ ಮಾಡುವುದು.
೫೮. ದ್ವಿಜಸ್ಯಾರ್ಯಾ ವಿಲೇಖನಂ
- ಹಾಲಾಸ್ಯೇಶ್ವರನು ತನ್ನ ಭಕ್ತನಾದ ಸುಂದರನಾಥನೆಂಬುವನಿಗೆ ವಿವಾಹಕ್ಕಾಗಿ ಧನವನ್ನು ಕೊಡಿಸಲು ಒಂದು ಪದ್ಯವನ್ನು ಬರೆದು ಕೊಡುವುದು. ರಾಜನ ಅಭಿಪ್ರಾಯನುಗುಣವಾದ ಆ ಪದ್ಯವನ್ನು ಓದಿ, ಕೇಳಿದ ರಾಜನೂ, ಸಂಘದ ಕವಿಗಳೂ, ರಾಜನು ನಿರ್ಣಯವಾಗಿ ಇರಿಸಿದ್ದ ದ್ರವವನ್ನು ಅವನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಅನುಮೋದಿಸುವುದು. ಆಗ ಸಂಘದ ಕವಿಗಳಲ್ಲಿ ನತ್ಕೀರನೆಂಬ ಕವಿಯು ಆ ಪದ್ಯದಲ್ಲಿ ದೋಷವಿರುವುದೆಂದು ತಿಳಿಸಿದ ಕಾರಣ ಪದ್ಯದ, ಅರ್ಥ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಕವಿ ವೇಷದಿಂದ ಇರುವ ಶಿವನಿಗೂ ನತ್ಕೀರ ಕವಿಗೂ ನಡೆದ ಪದ್ಯಾರ್ಥದ ವಿಮರ್ಶೆಯು. ವಿಮರ್ಶೆಗೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ನಿರ್ಣಯವಾದ ನಂತರ ಸುಂದರನಾಥನು ದ್ರವ್ಯವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಶಿವನನ್ನು ಸ್ತುತಿ ಮಾಡಿ ವಿವಾಹ ಮಾಡಿಕೊಂಡು, ಶಿವನ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಸುಖವಾಗಿರುವುದು.
೫೯. ನತ್ಕೀರಾನುಗ್ರಹ
- ಶಿವನು ಬರೆದು ಕೊಟ್ಟ ಪದ್ಯವನ್ನು ವಿಮರ್ಶೆ ಮಾಡುವಾಗ ನತ್ಕೀರ ಕವಿಗೆ ಶಿವನ ಫಾಲ ಲೋಚನದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಉಂಟಾದ ಸಂತಾಪವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವದಕ್ಕಾಗಿ ಇತರ ಕವಿಗಳು ಮಾಡಿರುವ ಪ್ರಯತ್ನವು. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಶಿವನು ಸಂತೋಷ ಪಟ್ಟು, ಅವರ ಇಷ್ಟಾನುಸಾರವಾಗಿ ನತ್ಕೀರನಿಗೆ ಅನುಗ್ರಹಿಸುವುದು, ಮತ್ತು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷರಾದ ಪಾರ್ವತೀ ಪರಮೇಶ್ವರರ ಸ್ತೋತ್ರವು. ಅದರಿಂದ ಮೆಚ್ಚಿದ ಶಿವನ ಅನುಗ್ರಹಾದಿಗಳು.
೬೦. ನತ್ಕೀರ ಸೂತ್ರೋಪದೇಶಃ
- ನತ್ಕೀರ ಕವಿಯ ಬಾಷಾ ವಿಷಯವಾದ ಅಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸಲು ಶಿವನು ಅವನಿಗೆ ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷಾ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಉಪದೇಶ ಮಾಡಲು ಯೋಚಿಸುವುದು. ಆಗ ದೇವಿಯು ಸೂತ್ರೋಪದೇಶವನ್ನು ಮಾಡುವ ಗುರುವು ಅಗಸ್ತ್ಯಋಷಿಯೇ ಹೊರತು ಬೇರೆಯವನು ತಕ್ಕವನಲ್ಲವೆಂದು ಶಿವನು ಹಿಂದೆ ಹೇಳಿದ ವಿಷಯವನ್ನು ಜ್ಞಾಪಿಸುವುದು. ಅದಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ ಅಗಸ್ತ್ಯಋಷಿಯು, ಶಿವನ ಅಜ್ಞಾನುಸಾರವಾಗಿಯೂ, ಲೋಕ ಕ್ಷೇಮಕ್ಕಾಗಿಯೂ, ದಕ್ಷಿಣ ದೇಶಕ್ಕೆ ಬಂದು, ಮಲಯ ಪರ್ವತದಲ್ಲಿ, ತಪಸ್ಸು ಮಾಡುತ್ತಾ, ಸುಂದರೇಶ್ವರನ ಆಜ್ಞಾನುಸಾರವಾಗಿ, ನತ್ಕೀರನಿಗೆ ಸೂತ್ರೋಪದೇಶವನ್ನು ಮಾಡುವುದು. ಇದರ ವಿಷಯವಾಗಿ ಪಾರ್ವತೀ ಪರಮೇಶ್ವರರ ಸಂವಾದಗಳು.
೬೧. ಪ್ರಬಂಧ ತಾರತಮ್ಯ ನಿಣಯಃ
- ಸಂಘದ ಕವಿಗಳೆಲ್ಲರೂ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಭಾನುಸಾರವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ದ್ರಾವಿಡ ಸೂತ್ರ ವೃತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮವಾದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ವಿಮರ್ಶೆ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಹಾಲಾಸ್ಯೇಶ್ವರನನ್ನು ಕೇಳುವುದು. ಆಗ ಸುಂದರೇಶ್ವರನು, ಇವರ ಇಚ್ಚಾನುಸಾರವಾಗಿ, ಉಪಾಯವನ್ನು ಉಪದೇಶ ಮಾಡಿ, ಅವರನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿರುವುದು. ಗುರುವು ನಿಪುಣತೆಯಿಂದ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ವಿಮರ್ಶೆ ಮಾಡುವುದು. ಅದನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಉಪಾದೇಯ ಗ್ರಂಥ ಸ್ವೀಕಾರ ಮತ್ತು ಅನುಪಾದೇಯ ಗ್ರಂಥ, ಬಹಿಷ್ಕಾರವು.
೬೨. ಉತ್ತರ ಹಾಲಾಸ್ಯ ಪ್ರಾದುರ್ಭಾವಃ
- ಚಂಪಕಪಾಂಡ್ಯರಾಜನು, ಮಧ್ಯಾರ್ಜುನೇಶ್ವರನೆಂಬ ಹೆಸರಿನ ಕವಿಯು ಮಾಡಿರುವ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ತಾನು ವಿಮರ್ಶೆ ಮಾಡಿ, ಅವುಗಳು ಉತ್ತಮವಾಗಿದ್ದರೂ, ಅಸೂಯೆಯಿಂದ ಕವಿಯನ್ನು ಧಿಕ್ಕಾರ ಮಾಡುವುದು. ಅವಮಾನದಿಂದ ಖಿನ್ನನಾದ ಅವನು ಸುಂದರೇಶ್ವರನ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ರಾಜನು ಮಾಡಿರುವ ಅಪಚಾರವನ್ನು ತಿಳಿಸುವುದು, ಅದರಿಂದ ಕೋಪಗೊಂಡ ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ಮೊದಲಿನಿಂದಲೂ ತಾನು ನೆಲಸಿದ್ದ ಹಾಲಾಸ್ಯೇಶ್ವರ ಶಿವಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸಾನ್ಯಿಧ್ಯವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿ, ವೇಗವತೀ ನದಿಯ ಬೇರೆಯ ತೀರಕ್ಕೆ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಿ ನೆಲಸಿರುವುದು. ಅದನ್ನು ತಿಳಿದು ಪಾಂಡ್ಯರಾಜನು ತನ್ನ ಅಪರಾಧವನ್ನು ಮನ್ನಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಸ್ತುತಿ ಮಾಡಿರುವುದು. ಅವರಿಂದ ಪ್ರಸನ್ನನಾದ ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ತಾನು ಹೊಸದಾಗಿ ನೆಲಸಿರುವ ಪ್ರದೇಶದ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಶಿವ ಲಿಂಗಗಳ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ರಾಜನಿಗೆ ತಿಳಿಸಿ, ಪುನಃ ತಾನು ಮೊದಲು ಇದ್ದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿಯೇ ತನ್ನ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿರುವುದು. ರಾಜನು ಸಂಘದ ಕವಿಗಳಿಗೆ ಮರ್ಯಾದೆ ಮಾಡುವುದು.
೬೩. ಕೈವರ್ತಕನ್ಯಾ ಪಾಣಿಗ್ರಹಣಂ
- ಪರಮೇಶ್ವರನು ಯಾವುರೋ ಒಂದು ಕಾರಣದಿಂದ, ಪಾರ್ವತಿ ಅದನ್ನು ಷಣ್ಮುಖ, ನಂದಿಕೇಶ್ವರ ಇವರುಗಳಿಗೆ ಶಾಪವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು, ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿರುವ ಅವರನ್ನು ಶಾಪದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ತಾನೂ ಅವರಂತೆ ಅನುವರ್ತಿಸುವುದು. ಅವರ ಶಾಪ ವಿಮೋಚನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ಅವರನ್ನು ಹಿಂದಿನಂತೆಯೇ ಇರಿಸಿಕೊಂಡು ತಾನೂ ಪರಮಾನಂದವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿರುವುದು.
೬೪. ವಾತಪುರೀಶ್ವರ ಜ್ಞಾನದೀಕ್ಷಾ ಕರಣಂ
- ವಾತಪುರೇಶ್ವರನೆಂದು ಹೆಸರುಳ್ಳ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ವ್ಯವಹಾರ ನಿಪುಣತೆಗೆ ಮೆಚ್ಚಿ ರಾಜನು ತನಗೆ ಮಂತ್ರಿಯನ್ನಾಗಿ ಅವನನ್ನು ನಿಯಮಿಸಿ ಕೊಳ್ಳುವುದು. ಅಶ್ವಶಾಲಾಧ್ಯಕ್ಷನು ಹೇಳಿದ ಪ್ರಕಾರ ಹೊಸದಾಗಿ ಅಶ್ವಗಳನ್ನು ಕೊಂಡು ತರುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಮಂತ್ರಿಯಾದ ವಾತಪುರೇಶ್ವರನನ್ನು ನಿಯಮಿಸಿ, ಅವನಿಗೆ ರಾಜನು ಬಹಳ ದ್ರವ್ಯವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಕಳುಹಿಸುವುದು. ಆ ದ್ರವ್ಯವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಅವನು ಶಿವನ ಸೇವೆಗಾಗಿ ವಿನಿಯೋಗಿಸಿ ಶಿವ ಧರ್ಮಾಚರಣೆಯಿಂದ ಶಿವನ ಅನುಗ್ರಹವನ್ನು ಹೊಂದುವುದು. ಮತ್ತು ಗುರುವಾದ ಶಿವನಿಂದ ಸಾಕ್ಷಾತ್ತಾಗಿ ಉಪದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದುವುದು. ರಾಜನು, ಕುದುರೆಗಳು ಬಹಳ ದಿನಗಳು ಕಳೆದರೂ ಬರದಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಮಂತ್ರಿಗೆ ದೂತರ ಮೂಲಕ ಹೇಳಿ ಕಳುಹಿಸಲು ಮಂತ್ರಿಯು ಉತ್ತರವನ್ನು ಹೇಳುವುದು. ಇದರಿಂದ ರಾಜನು ಸಂತುಷ್ಟನಾಗಲು ವಾತಪುರೀಶ್ವರನು ಶಿವಧರ್ಮವನ್ನು ತಪ್ಪದೆ ನಿಯಮದಿಂದ ಆಚರಿಸುತ್ತಿರುವುದು.
೬೫. ಮಾಯಾಶ್ವ ವಿಕ್ರಯಃ
- ರಾಜನು ಕುದುರೆಗಳು ಬರದಿರುವಕಾರಣ ಅವುಗಳನ್ನು ತರುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಧನವನ್ನು ಹಿಂತಿರುಗಿಕೊಡಲು ಈ ಮಂತ್ರಿಯನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಪಡಿಸಿ ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಗುರಿಮಾಡುವುದು. ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸಲಾರದೆ ಅವನು ಸುಂದರೇಶ್ವರನನ್ನು ಮರೆಹೊಗುವುದು. ಅವನಿಗೆ ಅನುಗ್ರಹಮಾಡಲು ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ತನ್ನ ಗಣಗಳಿಗೆ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಅಪ್ಪಣೆಮಾಡಿ ತಾನೂ ಬಂದು ಅಶ್ವಗಳ ಪ್ರಭೇಧ, ಲಕ್ಷಣ, ಅವುಗಳ ಸ್ವೀಕಾರ ಪರಿಹಾರಗಳ ಫಲಾಫಲಗಳು, ಇವುಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಿ ರಾಜನಿಗೆ ಹೇಳುವುದು. ರಾಜನು ಅದನ್ನು ಕೇಳಿ ಸಂತೋಷದಿಂದ ಆ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ತನ್ನ ಅಶ್ವ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಸಿ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ತಂದವರಿಗೆ ಬಹಳ ಮಟ್ಟಿನ ಮರ್ಯಾದೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದು. ಈ ಅಶ್ವವಿಕ್ರಯದಿಂದ ಎಲ್ಲರೂ ಸಂತುಷ್ಟರಾಗಿರುವುದು.
೬೬. ವೇಗವತೀ ಜಲಾಕರ್ಷಣಂ
- ಹೊಸದಾಗಿ ಬಂದ ಕುದುರೆಗಳು, ರಾಜನ ಅಶ್ವಶಾಲೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ನಿಜವಾದ (ನರಿಗಳ) ಆಕಾರವನ್ನು ಧರಿಸಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸಿ, ಕಾಡಿಗೆ ಓಡಿಸಿರುವುದು. ಆ ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ತಾವೂ ಊರಿನ ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಸಂಚರಿಸಿ ಬಹಳ ಹಾವಳಿಯನ್ನು ಮಾಡಿ ಕಾಡಿಗೆ ಓಡಿ ಹೋಗುವುದು. ಬೆಳಗಾದ ಕೂಡಲೇ ರಾಜನು ಈ ವರ್ತಮಾನವನ್ನು ಕೇಳಿ ವಾತಪುರೀಶ್ವರನನ್ನು ಆಕ್ಷೇಪಿಸಿ, ಬದಲಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆಮಾಡುವುದು. ಆಗ ಅವನು ಸುಂದರೇಶ್ವರನನ್ನು ಶರಣು ಹೊಂದುವುದು. ಅವನ ಬಿಡುಗಡೆಗಾಗಿ ವೇಗವತೀ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಹವು ಹೆಚ್ಚುವಂತೆ ಶಿವನು ಮಡುವುದು. ಇದರಿಂದ ಜನಗಳಲ್ಲಿ ಗಲಭೆಯುಂಟಾಗಿ, ವಾತಪುರೀಶ್ವರನು ಸುಂದರೇಶ್ವರನ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಬಂದು ಪುನಃ ಪೂರ್ವದಂತೆ ಸುಂದರೇಶ್ವರನನ್ನು ಸೇವಿಸುತ್ತಿರುವುದು.
೬೭. ಪಿಷ್ಟಮೃದ್ಭರಣಂ ಬೌದ್ಧ ನಿರಸನಂಚ
- ವೇಗವತೀ ನದಿಯ ಪ್ರವಾಹದ ತೊಂದರೆಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ರಾಜನ ಪ್ರಯತ್ನ. ನದಿಯ ನೀರು ಊರಿನೊಳಗೆ ಬರದಂತೆ ತೀರವನ್ನು ಕಟ್ಟಲು ಪ್ರಜೆಗಳು ನಿಯಮವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು. ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ಭಕ್ತಳಾದ ಮತ್ತು ಅನಾಥಳಾದ ವೃದ್ಧಸ್ತ್ರೀ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಕೂಲಿಯವನ ಆಕಾರವನ್ನು ಧರಿಸಿ, ನದಿಯ ತೀರದಲ್ಲಿ ಮಣ್ಣು ಹೊರುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುವುದು. ರಾಜನ ಕಡೆಯವರು ಇವನು ಸರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲಿಲ್ಲವೆಂದು ಆಕ್ಷೇಪಿಸಿದಾಗ, ಇವನಿಗೂ ಮಂತ್ರಿಯೇ ಮೊದಲಾದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೂ ನಡೆದ ಸಂಭಾಷಣೆಗಳು. ರಾಜನು ಇವನ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ವೇತ್ರದಿಂದ ಪ್ರಹಾರಮಾಡಲು, ರಾಜನೇ ಮೊದಲಾದ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ವ್ರಣಗಳುಂಟಾಗಿ, ಕೂಲಿಯವನ ಆಕಾರವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ, ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ನಿಜರೂಪದಿಂದ ವೃದ್ಧಸ್ತ್ರೀಗೆ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸುವುದು. ವ್ರಣಬಾಧೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವ ರಾಜನಿಗೆ, ಅಶರೀರವಾಣಿಯ ಮೂಲಕ ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ಎಚ್ಚರಗೊಳಿಸಿ, ಅನುಗ್ರಹಮಾಡಿ, ವಾತಪುರೀಶ್ವರನನ್ನು ಅವನ ಇಚ್ಛಾನುಸಾರವಾಗಿರಲು ಚಿದಂಬರಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸುವುದು. ಬೌದ್ದ ಮಂತ್ರವಾದಿಗಳು ಚಿದಂಬರದಲ್ಲಿರುವ ಶಿವಭಕ್ತರನ್ನು ವಾದದಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ಲುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಚಿದಂಬರಕ್ಕೆ ಬಂದು ವಾದದಲ್ಲಿ ಜಯಶೀಲರಾಗುವುದು. ಆಗ ಆಸ್ತಿಕರಾದ ಶಿವಭಕ್ತರು ತಮ್ಮ ಪಕ್ಷವನ್ನು ವಾದಿಸಿ, ಗೆಲ್ಲುವುದಕ್ಕಾಗಿ, ಚಿದಂಬರದಲ್ಲಿರುವ ನಟರಾಜನಾದ ಶಿವನ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ವಾತಪುರೀಶ್ವರನನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬಂದು, ಬೌದ್ಧರೊಡನೆ ವಾದವನ್ನು ಮಾಡುವುದು. ಬೌದ್ಧರಿಗೆ ಅಪಜಯವಾಗಲು, ಕಲಹ ಉಂಟಾದ ಕಾರಣ ಚೋಳರಾಜನು, ಎರಡು ಪಕ್ಷದವರಿಗೂ ಸಮಾಧಾನ ಮಾಡಲು ಮಧ್ಯಸ್ಥನಾಗಿರುವುದು. ಆಸ್ತಿಕರಾದ ಶಿವಭಕ್ತರ ಮತವನ್ನು ಉದ್ಧರಿಸಿ, ಬೌದ್ಧರನ್ನು ನಿರಸನ ಮಾಡುವುದು.
೬೮. ಕುಬ್ಜ ಪಾಂಡ್ಯ ಜ್ವರ ಶಮನಂ
- ನಾಸ್ತಿಕಮತಾವಲಂಬಿಯಾದ ಕುಬ್ಜಪಾಂಡ್ಯರಾಜನು ಬೌದ್ಧರಿಗೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಉತ್ತೇಜನವನ್ನು ಅನುಕರಿಸಿ ತನ್ನ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿರುವವವರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ನಾಸ್ತಿ ಕಾಚಾರವಂತರಾಗಿರುವಂತೆ ನಿಯಮಿಸಿರುವುದು, ರಾಣಿಯು ಮತ್ತು ಮಂತ್ರಿಯ ಆಲೋಚನೆಯಿಂದ ಜ್ಞಾನಪೂರ್ಣನೆಂಬ ಶಿವಯೋಗಿಯ ಆಗಮನ. ಬೌದ್ಧರು ಆಚರಿಸಿದ ಆಭಿಚಾರಿಕ ಕಾರ್ಯದ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮವು ರಾಜನನ್ನು ಹೊಂದಿ ರಾಜನು ಅದರಿಂದ ತೊಂದರೆಗೆ ಒಳಗಾಗುವುದು. ಅದರ ಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಬೌದ್ಧರ ಪ್ರಯತ್ನ. ಅದು ವ್ಯರ್ಥವಾಗಲು ಜ್ಞಾನಪೂರ್ಣಯೋಗಿಯ ಆಗಮನ. ರಾಜನ ವಿಪತ್ಪರಿಹಾರ. ಭಸ್ಮಮಹಿಮಾಪ್ರದರ್ಶನ. ಇದರಿಂದ ಬೌದ್ಧಮತದಲ್ಲಿ ರಾಜನಿಗೆ ಅನಾದರ ಉಂಟಾಗಿ ಅವನು ಶೈವಮತಾವಲಂಬಿಯಾಗಿ ಬೌದ್ಧರನ್ನು ಓಡಿಸುವುದು.
೬೯. ಜ್ಞಾನ ಸಂಬಂಧೇನ ನಗ್ನಾನಾಂತರುಶೂಲಾರೋಹಣಂ
- ಕುಬ್ಜ ಪಾಂಡ್ಯನಿಗೆ ಜ್ಞಾನಪೂರ್ಣಯೋಗಿಯಿಂದ ಸುಂದರಪಾಂಡ್ಯನೆಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದು ರಾಣಿಯೂ ಮತ್ತು ಮಂತ್ರಿಯೂ ಬೌದ್ಧರನ್ನು ನಿರಸನ ಮಾಡಲು ರಾಜನಿಂದ ಸಮ್ಮತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು. ಬೌದ್ಧರು ತಮ್ಮ ಮನೆಯವರಿಂದ ಅವಮಾನ ಪಟ್ಟು, ಜ್ಞಾನಪೂರ್ಣಯೋಗಿಯನ್ನು ವಾದದಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ಲುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಬರುವುದು. ಬೌದ್ಧರಿಗೂ ಜ್ಞಾನಪೂರ್ಣಯೋಗಿಗೂ ನಡೆದ ಅಗ್ನಿಸ್ತಂಭ ವಿದ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನಪೂರ್ಣಯೋಗಿಯ ಜಯ ಪ್ರದರ್ಶನ. ಬೌದ್ಧರು ಪುನಃ ವೇಗವತೀ ಜಲಪ್ರವಾಹದಲ್ಲಿ ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಹಾಕುವುದು. ಅದರಲ್ಲೂ ಜ್ಞಾನಸಂಬಂಧ ಯೋಗಿಗೆ ಜಯವುಂಟಾಗುವುದು. ಇದನ್ನು ನೋಡಿ ರಾಜನು ಬೌದ್ಧರನ್ನು ಶೂಲಕ್ಕೇರಿಸುವುದು. ರಾಜನಿಗೆ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಹಾಕಿದ ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುವುದು. ಪತ್ರಿಕೆಯು ಮುಳುಗಿದ ಪ್ರದೇಶದ ಹತ್ತಿರ ತಾನಾಗಿ ಉದ್ಭವಿಸಿರುವ ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ರಾಜನು ಸೇವೆಮಾಡಿ ಪೂಜಿಸುವುದು.
೭೦. ಶಂಭುಕೂಪ ಶಮೀವೃಕ್ಷಾನಯನಂ
- ಸಮುದ್ರ ತೀರದಲ್ಲಿರುವ ವೈಶ್ಯಪುತ್ರಿಯನ್ನು ಮಧುರಾನಗರದ ವೈಶ್ಯನೊಬ್ಬನು ಕರೆದುಕೊಂಡುಬರುತ್ತಾ, ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಶಿವ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಇಳಿಯುವುದು. ಅಲ್ಲಿ ಶಿವನನ್ನು ಸೇವಿಸಿದ ನಂತರ ವೈಶ್ಯಪುತ್ರನಿಗೆ ಜ್ಞಾನಸಂಬಂಧಯೋಗಿಯು ಪ್ರಾಣ ದಾನವನ್ನು ಮಾಡಿ, ಆ ವೈಶ್ಯಕುಮಾರಿಯೊಡನೆ ವಿವಾಹವನ್ನು ಬೆಳೆಸುವುದು. ಮಧುರಾ ನಗರಕ್ಕೆ ಇವರಿಬ್ಬರೂ ಬಂದನಂತರ ಸವತಿಯರ ಕಲಹವನ್ನು ಪರಿಹಾರಮಾಡಲು, ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ವಿವಾಹ ನಡೆದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿಯ ಈಶ್ವರ, ಬಾವಿ, ಬನ್ನಿಯ ಮರ, ಇವುಗಳನ್ನು ಸಾಕ್ಷಿಗಳನ್ನಾಗಿ ಕರಿಸಿ ವೈಶ್ಯಪುತ್ರಿಗೆ ಅನುಗ್ರಹವನ್ನು ಮಾಡಿ ರಕ್ಷಿಸುವುದು.
೭೧. ಚತುಷ್ಷಷ್ಠಿಲೀಲಾಕಥನಂ
- ಅಗಸ್ತ್ಯ ಋಷಿಯು ವಸಿಷ್ಠನೇ ಮೊದಲಾದ ಎಲ್ಲಾ ಋಷಿಗಳೊಡನೆ ಹೊರಟು ತೀರ್ಥಯಾತ್ರಾಕ್ರಮದಿಂದ ಹಾಲಾಸ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಬರುವುದು. ಅಲ್ಲಿ ಋಷಿಗಳೆಲ್ಲರೂ ಸೇರಿ ಹಾಲಾಸ್ಯೇಶ್ವರನನ್ನು ಸೇವಿಸುವುದು. ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಎಲ್ಲರೂ ಶಿವಲಿಂಗ ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ಮಾಡುವುದು. ಈ ಹಾಲಾಸ್ಯಕ್ಷೇತ್ರದ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ಪಠನ, ಶ್ರವಣ ಮಾಡಿದವರಿಗೂ, ಮಾಡಿಸಿದವರಿಗೂ ಫಲ ನಿರೂಪಣೆಯು ಮತ್ತು ಮಂಗಳವು.