ಗ್ರಂಥರತ್ನಮಾಲಾ

ಶ್ರೀ ಹಾಲಾಸ್ಯ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯಂ – ಸಂಪುಟ ೨ – ಅಧ್ಯಾಯಗಳು ೨೩ – ೫೪

ಆರಂಭಿಕ ಪುಟ ಅನುವಾದಕರು: ಶ್ರೀ ಸೀತಾರಾಮಶಾಸ್ತ್ರೀ ಎಸ್.

ವಿಷಯಾನುಕ್ರಮಣಿಕೆ

ಮುನ್ನುಡಿ
೨೩. ನವರತ್ನ ವಿಕ್ರಯಃ
- ವೀರಪಾಂಡ್ಯರಾಜನ ಬೊಕ್ಕಸದಲ್ಲಿ ಧನಾಭಾವ; ಮಂತ್ರಿಗಳ ವ್ಯಸನ; ಆಕಸ್ಮಿಕವಾಗಿ ವೈಶ್ಯಶ್ರೇಷ್ಠನೊಬ್ಬನ ಆಗಮನ; ರತ್ನಗಳು ಹುಟ್ಟಿದುದರ ಬಗೆ; ಅವುಗಳ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು; ರತ್ನಪರೀಕ್ಷಾ ವಿಧಾನ; ರಾಜನಿಗೆ ವೈಶ್ಯನು ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ರತ್ನಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟುದುದು.
೨೪. ಮೇಘಸಾಗರಪಾನಂ
- ಅಭಿಷೇಕಪಾಂಡ್ಯರಾಜನು ಕರ್ಪೂರಸುಂದರೇಶ್ವರನನ್ನು ಪೂಜಿಸಿದುದನ್ನು ಇಂದ್ರನು ರಕ್ಷಿಸಿದುದು; ಶಿವಲಿಂಗಮಾಹಾತ್ಮ್ಯ ವರ್ಣನ; ವರುಣನು ತನ್ನ ಜಲೋದರರೋಗವನ್ನು ಹೋಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿರ್ಣಯಿಸಿದುದು; ಶಿವಮಹಿಮಾ ಪರೀಕ್ಷೆಗಾಗಿ ಸಮುದ್ರನನ್ನು ಮಧುರಾನಗರಿಯನ್ನು ಮುಳುಗಿಸುವಂತೆ ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿದುದು; ಜನರ ಪ್ರಲಾಪ; ಕರುಣಾಸಾಗರನಾದ ಶಿವನು ಅವರನ್ನು ಪಾರುಮಾಡಿದ ಬಗೆ.
೨೫. ವರ್ಷರಕ್ಷಣಂ
- ವರುಣನಿಗೆ ತೇಜೋಭಂಗದಿಂದ ಉಂಟಾದ ಆಗ್ರಹ; ಪ್ರತೀಕಾರ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅವನು ಕುಂಭದ್ರೋಣ ಮಳೆಗರೆಯಲು ಯತ್ನಿಸಿದುದು; ಈ ಅತಿವೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಸೋಮಸುಂದರೇಶ್ವರನು ಮೇಘಮಂಟಪವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದುದು; ವರುಣನ ಸೋಲು; ಅವನು ಶರಣುಬಂದುದು; ಕದಂಬವನದಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ಸುಂದರೇಶ್ವರನ ಸ್ತೋತ್ರ; ವರುಣನ ವ್ಯಾಧಿಯು ನಾಶವಾದುದು.
೨೬. ಸಿದ್ಧಚರಿತ್ರಂ
- ಶಿವನು ಅನುಗ್ರಹಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಸಿದ್ದ ಪುರುಷ ರೂಪಧಾರಣೆ; ಅಂಗವಿಕಲರೇ ಆದಿಯಾಗಿ ಹೀನರಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಅನುಗ್ರಹಗಳು; ಚತುಷ್ಷಷ್ಟಿ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ನೈಪುಣ್ಯವನ್ನು ತೋರಿದುದು.
೨೭. ಶಿಲಾಗಜೇಕ್ಷುಕಾಂಡ ಪ್ರದಾನಂ
- ರಾಜನಿಗೆ ಅನುಗ್ರಹವನ್ನು ಮಂತ್ರಿಗಳು ಸಿದ್ಧನಲ್ಲಿ ಬೇಡಿಕೊಂಡುದು; ಸಿದ್ಧನ ಔದಾಸೀನ್ಯ; ರಾಜನ ದುರಾಗ್ರಹ; ರಾಜನು ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಬಂದುದು; ಆಗ ಸಿದ್ಧನು ದೇವಾಲಯದಿಂದ ಹೊರಹೊರಡುವಂತೆ ಭಟರು ಬಲಾತ್ಕರಿಸಿದುದು; ಆಸನಾರೂಢನಾಗಿ ಕುಳಿತ ಅವನನ್ನು ರಾಜನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಯತ್ನಿಸಿದುದು; ಕಬ್ಬಿನ ಜಲ್ಲೆಯನ್ನು ಕಲ್ಲಿನ ಆನೆಗೆ ತಿನ್ನಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಿದುದು; ಕಲ್ಲಿನ ಆನೆಯು ಅದನ್ನು ತಿಂದು, ರಾಜನ ಕೊರಳಲ್ಲಿನ ಸರಕ್ಕೆ ಕೈಹಾಕಿದುದು; ದೂತರು ಓಡಿಬಂದುದು; ಅವರನ್ನು ಸಿದ್ದನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದುದು; ಆಗ ವಿನೀತನಾದ ರಾಜನನ್ನು ಸಿದ್ದನು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿದುದು.
೨೮. ನಗ್ನಹಸ್ತಿಹನನಂ
- ಚೋಳರಾಜನು ವಿಕ್ರಮಪಾಂಡ್ಯನನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ಕ್ಷಪಣಕ ಮಾಂತ್ರಿಕರ ಸಹಾಯವನ್ನು ಕೇಳಿದುದು, ಅವರು ಮಂತ್ರವಾದದಿಂದ ಅಗ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಮದ್ದಾನೆಯನ್ನು ಉತ್ಪತ್ತಿಮಾಡಿ, ಪಾಂಡ್ಯನ ಸಂಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರೇರಿಸಿದುದು, ಆನೆಯಿಂದ ಜನರು ಭೀತರಾಗಿ, ರಾಜನನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಈಶ್ವರನನ್ನು ಮರೆಹೊಕ್ಕುದುದು, ಬೇಡವೇಷದಲ್ಲಿ ಸೋಮಸುಂದರೇಶ್ವರನಿಂದ ಆ ಗಜದ ವಧೆಯು. ಪಾಂಡ್ಯನ ಸೇನೆಯು ಚೋಳನ ಸೇನೆಯನ್ನು ಓಡಿಸಿದುದು, ಅಟ್ಟಾಲ ಸುಂದರೇಶ್ವರನ ಮಹಿಮೆಯ ಧ್ಯಾನಸ್ತೋತ್ರಾದಿಗಳು.
೨೯. ದ್ವಿಜಕನ್ಯಾರ್ತಿಹರಣಂ
- ವಿರೂಪಾಕ್ಷನು ಮಗಳಿಗೆ ಗೌರೀಬೀಜ ಮಂತ್ರೋಪಾಸನಾ ಕ್ರಮವನ್ನು ಉಪದೇಶಿಸಿದುದು, ಇವಳನ್ನು ಆಕಸ್ಮಿಕವಾಗಿ ದೊರೆತವನಿಗೆ ದಾನಮಾಡಿ ವಿವಾಹಮಾಡಿದುದು, ಅತ್ತೆಯಮನೆಗೆ ಪ್ರಯಾಣ, ವೈಷ್ಣವರ ಮನೆಸೇರಿ ಶಿವಭಕ್ತರ ಆಗಮನವಿಲ್ಲದೇ ಪರಿತಪಿಸಿದುದು, ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ಹಣ್ಣುಹಣ್ಣು ಮುದುಕನ ವೇಷದಲ್ಲಿ ಯಾಚನಕ್ಕಾಗಿ ಬಂದುದು, ಉಗ್ರಾಣದ ಬೀಗಗಳು ತೆರೆದು ತಾವಾಗಿಯೇ ಸಾಮಾನುಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದುದು, ಭಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಯಾಚಕನು ಬಾಲನಾದುದು, ಆಗ ಬಂದ ಅತ್ತೆಯು ಸೊಸೆಯನ್ನು ನಿಂದಿಸಿ ದುರಾಚಾರಿಯೆಂದು ಹೊರದೂಡಿದುದು, ಕನ್ಯೆಯು ಶಿವಲೋಕಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದುದು.
೩೦. ವ್ಯತ್ತಸ್ತನೃತ್ತಕರಣಂ
- ರಾಜಶೇಖರ ಪಾಂಡ್ಯನ ಕಲಾಪ್ರತಿಭೆ, ಇವನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ಸರ್ಯಯುಕ್ತನಾದ ಚೋಳರಾಜನು ನೃತ್ಯವಿದ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ನೈಪುಣ್ಯವನ್ನು ಇವನ ಗಮನಕ್ಕೆ ತಂದುದು, ಆಗ ನೃತದಲ್ಲಿ ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಚಮತ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಲು ಪಾಂಡ್ಯನು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿದುದು, ಶಿವರಾತ್ರಿಯ ದಿನ ರಾಜನು ನಟರಾಜನ ಸನ್ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ತಸ್ತಪಾದನೃತ್ತ ತೋರಿಸಲು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದುದು, ತಾಂಡವ ದರ್ಶನ, ರಾಜಶೇಖರ ಪಾಂಡ್ಯಸ್ತೋತ್ರ ಮತ್ತು ಶಿವಮಹಿಮಾ ವರ್ಣನಂ
೩೧. ವಿಪ್ರವನಿತಾವಧನಿರೂಪಣಂ
- ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ತ್ರೀಯು ಬೇಡರವನೊಬ್ಬನ ಬಾಣಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾಗಿ ಮೃತಿ ಹೊಂದಿದುದು, ರಾಜನಿಗೆ ಅಪರಾಧಿಯ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಬಂದ ಸಂಶಯ, ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ಸಂಶಯನಿವಾರಣಾರ್ಥವಾಗಿ ಯಮದೂತರನ್ನು ರಾಜನಿಗೆ ಭೇಟಿಮಾಡಿಸಿದುದು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ನಡೆದ ಸಂವಾದ, ಕ್ಷೇತ್ರಮಹಿಮೆಯ ಕಥನ, ಕುಲೋತ್ತುಂಗ ಪಾಂಡ್ಯನು ಬೇಡನನ್ನು ಸೆರೆಯಿಂದ ಬಿಡಿಸಿ ಸನ್ಮಾನಮಾಡಿದುದು.
೩೨. ಬ್ರಹ್ಮಘ್ನದೋಷಹನನ
- ಮಾತೃಗಾಮಿಯಾದ ಪುತ್ರನು ಕೃದ್ಧನಾಗಿ ಪಿತೃವನ್ನು ಕೊಂದು ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯೆಯಿಂದ ದೂಷಿತನಾಗುವುದು, ಆಕಸ್ಮಿಕವಾಗಿ ಸುಂದರೇಶ್ವರನ ದೃಷ್ಟಿಗೆ ಬಿದ್ದಾಗ ಕರುಣಾಮಯನಾದ ಭಗವಂತನು ಅವನಿಗೆ ಶಿವಭಕ್ತರ ಸೇವೆಯ ಮೂಲಕ ಸದ್ಗತಿಯನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿದನು.
೩೩. ಅಂಕವಿಜಯ
- ಅಸ್ತ್ರವಿದ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಪಾರಂಗತನಾದ ಸಿದ್ಧನೊಬ್ಬನು ಅದೇ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಕಲಿಸಿದ ಗುರುಪತ್ನಿಯನ್ನು ವಶಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಯತ್ನ ಮಾಡಿದುದು. ಅಪದ್ಭಂದುವಾದ ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ಮುದುಕನ ವೇಷದಲ್ಲಿ ಬಂದು ಸಿದ್ಧನನ್ನು ಹೀಯಾಳಿಸಿ, ದ್ವಂದ್ವಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಕರೆದು ಅವನನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಿದುದು, ಕುಲೋತ್ತುಂಗಪಾಂಡ್ಯನಿಗೆ ಈ ವರ್ತಮಾನವು ತಿಳಿದು ಅವನು ಈಶ್ವರನನ್ನು ಸ್ತುತಿಸುವುದು.
೩೪. ಸರ್ಪಹನನ
- ಶಿಷ್ಟಪರಿಪಾಲನಾಮಗ್ನನಾದ ಅನಂತಗುಣಪಾಂಡ್ಯನ ಮೇಲೆ ಮಂತ್ರವಾದಿಗಳ ದುರಾಗ್ರಹ, ಮಂತ್ರದಿಂದ ಹಾಲಾಹಲ ವಿಷಯುಕ್ತವಾದ ಹಾವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿ, ರಾಜನಮೇಲೆ ಬಿಟ್ಟುದು, ಆಗ ರಾಜನು ಅದನ್ನು ಭಲ್ಲೆಗಳಿಂದ ಛೇದಿಸಲು ಕ್ರೂರವಾದ ವಿಷವು ಹೊರಬಂದು ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ದಹಿಸಲಾರಂಭಿಸಿದುದು, ಸೋಮಸುಂದರೇಶ್ವರನಲ್ಲಿ ರಾಜನ ಮೊರೆ, ಸಿದ್ಧಪುರುಷನ ವೇಷದಲ್ಲಿ ಈಶ್ವರನು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಚಂದ್ರಕಿರಣಗಳಿಂದ ಅದನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿದುದು.
೩೫. ಸೌರಭೇಯೀನಿಪಾತನಂ
- ಧರ್ಮಸಂಕಟದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಸಿ ನಾಶಪಡಿಸಬೇಕೆಂದು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿದ ಮಂತ್ರ ವಾದಿಗಳು, ರಾಕ್ಷಸಸ್ವಭಾವವುಳ್ಳ ಧೇನುವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಮಧುರಾನಗರಿಯನ್ನು ನಾಶಮಾಡಲು ಬಿಟ್ಟುದು, ಆಗ ಅದನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲೂ ಬಾರದೆ, ಇರಲೂ ಆಗದೆ ಜನರು ಸುಂದರೇಶನಲ್ಲಿ ಮೊರೆಯಿಟ್ಟುದು, ಶಿವನು ವೃಷಭವನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿ ಆ ಧೇನುವು ಅಸುವನ್ನು ನೀಗುವಂತೆ ಉಪಾಯಾಂತರದಿಂದ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದುದು, ವೃಷಾಭಾದ್ರಿಗೆ ಆ ಹೆಸರು ಬರಲು ಕಾರಣ, ಶ್ರೀರಾಮನು ರಾಮನಾಥಲಿಂಗವನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಿಸಿ, ಪೂಜಿಸಿದುದರ ವರ್ಣನ.
೩೬. ಸೇನಾದರ್ಶನಂ
- ಕುಲಭೂಷಣ ಪಾಂಡ್ಯರಾಜನಿಗೆ ಚೇದಿರಾಜನಿಂದ ಭಯ, ಸೈನ್ಯ ಶೇಖರಣೆಗಾಗಿ ಸುಂದರಸಾಮಂತನು ಆಜ್ಞಪ್ತನಾದುದು, ಆದರೆ ಆ ಕಾರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಕೊಟ್ಟ ಧನವೆಲ್ಲವನ್ನು ಶಿವಭಕ್ತರಿಗಾಗಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡಿದುದು, ರಾಜನು ಸೇನಾದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಕಾತುರನಾದುದು, ಸುಂದರಸಾಮಂತನುದಿಕ್ಕುಗಾಣದೆ ಶಿವನನ್ನು ಸೇವಿಸಿ, ಅಭಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದುದು, ನಿಯಮಿತಕಾಲಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಶಿವನೇ ಸೇನಾಸಮೂಹದ ಮಧ್ಯೆದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡ ಲೀಲೆಯು, ಶತ್ರುನಿಗ್ರಹವಾದ ಬಗೆ.
೩೭. ನೀವೀದಾನಂ
- ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮಗಳನ್ನು ಉಪೇಕ್ಷಿಸಿದುದು, ಇದರಿಂದ ಅನಾವೃಷ್ಟಿ, ಕ್ಷಾಮಗಳ ಪ್ರಾಪ್ತಿ. ಬೊಕ್ಕಸವು ಬರಿದಾಗಿದ್ದುದರಿಂದ ರಾಜನು ಮುಂಗಾಣದೆ ಭಕ್ತವತ್ಸಲನೂ, ಆಪದ್ಬಂಧುವೂ ಆದ ಶಂಕರನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದುದು. ಕುಲಶೇಖರ ರಾಜನಿಗೆ ಸಿದ್ಧಪುರುಷನು ಸ್ವಪ್ನದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷಯವಾದ ಹಣದ ಗಂಟನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿದುದು, ಅಂದಿನಿಂದ ರಾಜ್ಯವು ಸುಭಿಕ್ಷವಾಗಿ, ಸಂತೋಷದ ನೆಲೆಯಾಗಿ ಕಂಗೊಳಿಸಿದುದು.
೩೮. ವಲಯವಿಕ್ರಯಃ
- ಮುನಿಪತ್ನಿಯರು ಭಿಕ್ಷೆಗಾಗಿ ಬಂದ ಶಿವನಲ್ಲಿ ಮೋಹದಿಂದ ವರ್ತಿಸಿದುದು, ಆಗ ಅವರು ವೈಶ್ಯಕನ್ನೆಯರಾಗಿ ಜನಿಸಲು ಶಾಪ ಬಂದುದು, ವೃದ್ಧವೈಶ್ಯನ ವೇಷದಲ್ಲಿ ಬಳೆಗಾರನಾಗಿ ಶಿವನು ಅವರಿಗೆ ದರ್ಶನ ಕೊಟ್ಟದುದು ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಅನುಗ್ರಹ ಮಾಡಿದುದು.
೩೯. ಅಷ್ಟಸಿದ್ಧ್ಯುಪದೇಶ
- ಈಶ್ವರನು ಅಷ್ಟಸಿದ್ಧಿಕ್ರಮವನ್ನು ಷಣ್ಮಾತೃಕೆಯರಿಗೆ ಹೇಳಿದುದು, ಔದಾಸೀನ್ಯ ಭಾವದಿಂದ ಕೇಳಿದ ಅವರಿಗೆ ಶಾಪವುಂಟಾದುದು, ಪುನಃ ಇದೇ ಉಪದೇಶ ಕೇಳಿದಾಗ, ಯಥಾಸ್ಥಿತಿಯುಂಟಾಗುವಂತೆ ವಿಶಾಪವು, ಪಾಷಾಣಭಾವದಲ್ಲಿದ್ದ ಅವರಿಗೆ ಮೂಲಲಿಂಗದಿಂದ ಶಾಪನಿಯಮಿತ ಕಾಲ ಕಳದನಂತರ ಶಿವನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ ಉಪದೇಶಮಾಡಿ ಅನುಗ್ರಹ ಮಾಡಿದುದು.
೪೦. ಕಾಂತಾರಚ್ಛೇದಿ ಚೋಳರ್ಥದ್ವಾರಭೇದಃ
- ಚೋಳರಾಜನು ಶಿವದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಹೊರಟುದು, ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಅವನಿಗಾದ ಪ್ರೇರಣೆ, ವೇತ್ರವತೀ ನದಿಯೂ, ಪ್ರಬಲನಾದ ಶತ್ರು ರಾಜನೂ ಇವನಿಗೆ ಆತಂಕಗಳಾದ ಬಗೆ, ಶಿವಸ್ತೋತ್ರ, ಆಗ ನಡೆದ ಪವಾಡ. ಶಿವನ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ನದಿಯು ಬತ್ತಿ, ಸಿದ್ಧಪುರುಷನೇ ಬೇರೊಂದು ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲನ್ನು ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ನಿರ್ಮಿಸಿ ಹೊರಬಂದು ಚೋಳರಾಜನಿಗೆ ದರ್ಶನವಿತ್ತುದು, ಈ ಮಹಿಮೆಯು ಕುಲಭೂಷಣನಿಗೆ ತಿಳಿದು ಬಂದು ಅವನು ಶಿವನಲ್ಲಿ ಅಮಿತಭಕ್ತಿಯುತನಾದುದು.
೪೧. ಪಾನೀಯ ಪ್ರದಾನಂ
- ರಾಜಸಿಂಹನು, ತನ್ನ ಅಣ್ಣನಾದ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪಾಂಡ್ಯನಿಗೆ ಗೊತ್ತಾದ ಕನ್ಯೆಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾದುದು, ಅನಂತರ ಮಾವ ಮತ್ತು ಅಳಿಯ ಇವರು ಜೊತೆಗೂಡಿ, ದೊರೆಯಮೇಲೆ ದಂಡೆತ್ತಿ ಯುದ್ಧರಂಗದಲ್ಲಿ ಬಂದುದು, ನೀರಿಲ್ಲದೆ ಬಳಲಿದ ದೊರೆಯ ಸೇನೆಗೆ ಅರವಟ್ಟಿಗೆಯೊಂದನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿ ಶಿವನು ತಾನೇ ಗಂಗಾಪಾನ ಮಾಡಿಸಿದುದು, ಸೋತವರ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ದೊರೆಯು ತೋರಿದ ಕೃಪೆ, ಶಿವಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಶ್ರೇಯಸ್ಸಾದ ಬಗೆ.
೪೨. ರಸವಾದ ಪ್ರದರ್ಶನಂ
- ಹೇಮನಾಥೆಯು ಶಿವಭಕ್ತರನ್ನು ಉಪಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದುದರ ವರ್ಣನೆ, ಪ್ರಮಥಗಣಗಳೊಡನೆ ಸಿದ್ಧನ ವೇಷದಲ್ಲಿ ಬಂದ ಶಿವನಿಗೆ ಸಮಸ್ತವನ್ನೂ ಅರ್ಪಿಸಿ, ಆತ್ಮಾರ್ಪಣೆಮಾಡಿಕೊಂಡುದುದು, ಪ್ರಸನ್ನನಾದ ಶಿವನ ರಸವಾದದಿಂದ ಹೇಮನಾಥೇಶ್ವರ ಲಿಂಗ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಸ್ವರ್ಣರಾಶಿಯನ್ನನು ಗ್ರಹಿಸಿದುದು, ಆ ದಿವ್ಯ ಪ್ರತಿಮೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಗುರುತು ಮತ್ತು ಅದರ ಮಹಿಮೆ.
೪೩. ಚೋಲಸೇನಾಪ್ರಭಂಜನಂ
- ಅಸಹಾಯನಾದ ಪಾಂಡ್ಯರಾಜನಮೇಲೆ, ಅಮಿತಗಜರಥತುರಗ ಪದಾತಿಬಲಯುಕ್ತನಾದ ಚೋಳರಾಜನು ದಂಡೆತ್ತಿಬಂದುದು, ಈಶಪ್ರೇರಿತನಾದ ಪಾಂಡ್ಯನು ಅಲ್ಪಸೇನೆಯಿಂದ ಅವನನ್ನು ಎದುರಿಸಿದುದು, ಚೋಳಸೈನ್ಯವು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿದುದು, ಮೂಲಬಲದೊಡನೆ ಚೋಳನು ಮುನ್ನುಗ್ಗಿದುದು, ಪಾಂಡ್ಯನ ಕಳವಳ, ಪರಮೇಶ್ವರನು ವೇದಮಯವಾದ ಅಶ್ವಾರೂಢನಾಗಿ (ಕಿರಾತ ವೇಷದಲ್ಲಿ) ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಗರ್ಜಿಸಿದುದು, ಚೋಳನ ಪಲಾಯನ, ಅವನು ಹಳ್ಳದಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದು ಮೃತನಾದುದು.
೪೪. ಅಕ್ಷಯತಂಡುಲಮೂತಪ್ರದಾನಂ
- ಭಕ್ತಸೌಮ್ಯನ ಔದಾರ್ಯ, ವೀರಕ್ಷಾಮ ಬಂದು ಶಿವಭಕ್ತರನ್ನು ಉಪಚರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದೆ ಅವನು ಖತಿಗೊಂಡುದುದು, ಶಿವನಲ್ಲಿ ಬಂದು ಅವರು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿ ಅಕ್ಷಯವಾದ ಕಾಳುಗಳುಳ್ಳ ಧಾನ್ಯದ ಚೀಲವನ್ನು ಪಡೆದುದು, ಅವನ ಸದ್ಗತಿ ಪ್ರಾಪ್ತಿ.
೪೫. ವೈಶ್ಯಶಿಶೋರ್ಮಾತುಲಭಾವ
- ಅರ್ಧಸತಿಯೆಂಬ ವೈಶ್ಯನ ಆಸ್ತಿಯು ಅವನ ತಂಗಿಗೂ, ಅವಳ ಮಗನಿಗೂ ಸೇರಿದುದು, ಜ್ಞಾತಿಗಳಿಂದ ಅವರಿಗೆ ಹಿಂಸೆ, ಆರ್ತರಾದ ಅವರಿಬ್ಬರೂ ದೇವನಲ್ಲಿ ಮೊರೆಯಿಟ್ಟದುದು, ನ್ಯಾಯ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ವ್ಯವಹಾರಹೂಡುವಂತೆ ಶಿವನ ಅಭಯಪ್ರದಾನ, ಆ ಬಾಲಕನ ಸೋದರಮಾವನ ವೇಷದಲ್ಲಿ ಶಿವನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ ಆಸ್ತಿಯೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಪುನಃ ಅವರಿಗೆ ದೊರಕಿಸಿದುದು.
೪೬. ವರಗುಣಪಾಂಡ್ಯಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾರ್ತಿತಮನಂ
- ರಾಜನ ಕುದುರೆಯು ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಮಲಗಿದ್ದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನನ್ನು ಕಾಣದೇ ತುಳಿದು ಸಾಯಿಸಿದುದು. ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾದೋಷನಿವಾರಣೆಗಾಗಿ ರಾಜನು ಜಪತಪಹೋಮಾದಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರೂ ಫಲಪ್ರದವಾಗದೇ ಖಿನ್ನನಾದುದು, ಸುಂದರೇಶ್ವರ ಶಿವಲಿಂಗ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯಿಂದ ಆ ಪಾಪವು ನಿವಾರಣೆಯಾದುದು, ಸೇನಾಸಮೇತನಾಗಿ ಬಂದ ಚೋಳನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ, ಮಧ್ಯಾರ್ಜುನ ಶಿವಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ತಲುಪಿದುದು, ಅಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾನಿವಾರಣೆ ಮತ್ತು ಶಿವಲೋಕ ದರ್ಶನ.
೪೭. ಕಾಷ್ಠಭಾರವಿಕ್ರಯಃ
- ಹೇಮನಾಥನೆಂಬ ಗಾಯಕನೊಬ್ಬನ ಹೆಮ್ಮೆ, ರಾಜಾಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅವನ ದರ್ಪಯುಕ್ತ ಮಾತುಗಳಿಗೆ ಶಿವಭಕ್ತಭದ್ರನು ರಾಜನಲ್ಲಿ ಉತ್ತರವನ್ನು ಕೊಟ್ಟುದು, ಗಾನದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಲು ಶಿವನೇ ಭಕ್ತರ ಅನುಗ್ರಹಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಷ್ಠ ಭಾರವನ್ನು ಧರಿಸಿ ಗಾನಮಾಡುತ್ತಾ ಬಂದುದು, ಭದ್ರನ ಭೃತ್ಯನೆಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವ ಇವನ ಸಂಗೀತ ಮಾಧುರ್ಯಕ್ಕೆ ನಾಚಿ ಮನಸೋತು ಹೇಮನಾಥನು ಓಡಿ ಹೋದುದು, ಭದ್ರನಿಗೆದೊರೆತ ಸನ್ಮಾನ.
೪೮. ಚೇರಾಯಪತ್ರಿಕಾಲೇಖನಂ
- ಶಿವನಿಂದ ಭದ್ರನಿಗೆ ಪ್ರಾಪ್ತಚಾದ ಅಷ್ಟೈಶ್ವರ್ಯಗಳನ್ನೂ, ಅವನು ಇತರರಿಗೆ ಹಂಚಿದುದು, ತಾನು ವಿರಕ್ತನಾದುದು, ಚೇರರಾಜನಿಗೆ ಬರೆದ ಪತ್ರವನ್ನು ಭದ್ರನು ಶಿವಾಜ್ಞೆಯನ್ನು ಮೀರಲಾರದೇ, ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ತಲಪಿಸುವುದು, ಗಾನಾಸಕ್ತನಾದ ಭದ್ರನನ್ನು ರಾಜನು ಉಪಚರಿಸಿದುದು.
೪೯. ಭದ್ರಸ್ಯಫಲಕಾದಾನಂ
- ಭದ್ರನು ಶಿವಪೂಜಾತತ್ಪರನಾದುದು, ಭೋಗಾಂಗ ಪೂಜಾಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶಿವನನ್ನು ಸಂತೋಷಪಡಿಸಲು ಗಾನಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಬಗೆ, ಒಂದು ಸಲ ಹೀಗಿರುವಾಗ ಪ್ರಳಯಕಾಲಮಳೆಯಂತೆ, ವರ್ಷವಾದುದು, ನಿಲ್ಲಲು ಜಾಗವಿಲ್ಲದಷ್ಟು ಕೆಸರಾಗಲು, ಒಂದು ಕಾಲುಮಣೆಯನ್ನು ಶಿವನು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಲು ಸಹಾಯಮಾಡಿದುದು, ದೇವನಿರ್ಮಿತ ಮತ್ತು ದೇವದತ್ತವಾದ ಆ ಪೀಠದ ಮೇಲೆ ಕೂರಿಸಿ ಭದ್ರನನ್ನು ರಾಜನು ಪೂಜಿಸಿದುದು.
೫೦. ಭದ್ರವನಿತಾಜಯಪ್ರದಾನಂ
- ಭದ್ರನಪತ್ನಿ ಭದ್ರೆಯ ಗಾನಪಾಂಡಿತ್ಯ, ವೇಶ್ಯೆಗೂ ಇವಳಿಗೂ ಗಾನವಿದ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವಿವಾದ, ದ್ವೀಪಾಂತರದಿಂದ ಸಂಗೀತ ವಿಶಾರದೆಯೊಬ್ಬಳನ್ನು ಕರೆಸಿ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಅವಳನ್ನು ಸೋಲಿಸಲು ರಾಜನು ಯತ್ನಿಸಿದುದು, ರಾಜಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹಾಡಿದರೂ ಭದ್ರೆಯು ಅವಮಾನಿತಳಾದುದು, ದೇವನಲ್ಲಿ ಅವಳು ಮೊರೆಹೊಕ್ಕು, ಅವನ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಪುನಃ ಸಭೆ ಸೇರಲು ಒಪ್ಪಿಗೆಯನ್ನು ಪಡೆದುದು, ಅಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಂಗೀತ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿಯವರೆವಿಗೂ ವಿಮನಸ್ಕನಾಗಿದ್ದ ರಾಜನೇ, ಅವಳನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹೊಗಳಿ, ಸನ್ಮಾನ ಮಡಿದುದು.
೫೧. ವರಾಹಶಿಶುಸ್ತನ್ಯಪ್ರದಾನಂ
- ಸುಕಲನೆಂಬ ಶೂದ್ರನ ಜೀವನಕ್ರಮ ವಿವರಣ, ಅವನು ಪುತ್ರರನ್ನು ಪಡೆದು ಅವರನ್ನು ಪೋಷಿಸುತ್ತಾ ಇರುವುದು, ಈ ಪುತ್ರರ ಮಾತಾಪಿತೃಗಳು ಗತಿಸಿದನಂತರ ಇವರ ಜೀವನಕ್ರಮ, ಈ ಬಾಲಕರು ಬೇಟೆಗಾಗಿ ಕಾಡಿಗೆ ಹೋಗಿ ಮುನಿಯನ್ನು ಕೋಪಗೊಳಿಸಿ ಅವನಿಂದ ಶಾಪ, ಪ್ರತಿಶಾಪಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವುದು, ಅನಂತರ ಋಷಿಯ ಶಾಪಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ ವರಾಹಜನ್ಮ ಪ್ರಾಪ್ತಿ, ಹೀಗಿರುವಾಗ ರಾಜರಾಜಪಾಂಡ್ಯನ ಮೃಗಯಾವರ್ಣನ; ವರಾಹಯೂಧಪತಿಯು ತನ್ನ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ವಿವರಿಸಿ, ರಾಜನೊಡನೆ ಯುದ್ಧಮಾಡಿ, ತನ್ನ ಶರೀರವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ದೇವಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದುವುದು. ಅನಂತರ ವರಾಹಪತ್ನಿಯ ಯುದ್ಧ ವರ್ಣನ ಮತ್ತು ಪತಿಯ ಲೋಕಪ್ರಾಪ್ತಿ. ಈ ವರಾಹ ಶರೀರಕ್ಕೆ ವರಾಹಪರ್ವತವೆಂದು ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿರುವುದು. ಆ ಪರ್ವತದ ಗುಹೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿರುವ ವರಾಹಶಿಶುಗಳಿಗೆ ಮೀನಾಕ್ಷೀ ದೇವಿಯು ಅನುಗ್ರಹಮಾಡಲು ಸುಂದರೇಶ್ವರನನ್ನು ಪ್ರೇರಿಸುವುದು. ದೇವದೇವನು ಅದಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಅವರ ಮಾತೃರೂಪದಿಂದ ಸ್ತನ್ಯವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು, ಅವರಿಗೆ ಅನುಗ್ರಹ ಮಾಡಿ ಅದೃಶ್ಯನಾಗುವುದು.
೫೨. ವರಾಹಶಿಶುಸಚಿವತ್ವಪ್ರಕಲ್ಪನಂ
- ಸುಂದರೇಶ್ವರನಿಂದ ಅನುಗೃಹಿತರಾದ ಇವರುಗಳು ವರಾಹಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ವಾಸವಿರುವಾಗ, ಮೀನಾಕ್ಷೀದೇವಿಯು ಇವರ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಕರುಣೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಪರಮೇಶ್ವರನನ್ನು ಸ್ತುತಿಸಿ ಇವರ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟುಮಟ್ಟಿನ ಅನುಗ್ರಹಮಾಡಲು ಕಾರಣವನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುವುದು. ಶಿವನು ತನ್ನ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ವಿವರಿಸಿ, ಇವರಿಗೆ ರಾಜರಾಜಪಾಂಡ್ಯನ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಗಳಾಗಿರಲು ರಾಜನಿಗೆ ಹೇಳಿ, ವರಾಹಶಿಶುಗಳಿಗೆ ವಿವಾಹ ಮಾಡಿಸಿ ಮಂತ್ರಿಪದವಿಯನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿ ರಕ್ಷಿಸಿರುವುದು.
೫೩. ಖಂಜರೀಟಮಂತ್ರೋಪದೇಶ;
- ಖಂಜರೀಟಪಕ್ಷಿಯು ವಾಯಸಗಳಿಂದ ತೊಂದರೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿ, ಅದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಆ ಪಕ್ಷಿಯು ಆಲೋಚಿಸುವುದು. ಮುನಿಯ ಉಪದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿ, ಹಾಲಾಸ್ಯಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಬಂದು ವ್ರತಾಚರಿಸಲು ನಿಯಮವನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದ ಪಕ್ಷಿಗೆ ಶಿವನು ಮೃತ್ಯುಂಜಯಮಂತ್ರವನ್ನು ಉಪದೇಶಿಸುವುದು. ಶಿವನು ಉಪದೇಶಿಸಿದಂತೆ ಮಂತ್ರವನ್ನು ಪುರಶ್ವರಣೆಮಾಡಿದ ಆ ಪಕ್ಷಿಗೆ ಶತ್ರುಗಳನ್ನು ನಿಗ್ರಹಮಾಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಪ್ರಾಪ್ತಿ, ಮತ್ತು, ವರದಲ್ಲಿ ಸದ್ಗತಿಪ್ರಾಪ್ತಿ ರೂಪವಾದ ಈ ಶಿವನುಗ್ರಹ ವಿವರಣೆಯು.
೫೪. ಕೋಯಷ್ಟಿಮುಕ್ತಿಪ್ರದಾನಂ
- ಟಿಟ್ವಿಭಪಕ್ಷಿಯ ಜೀವನಕ್ರಮವು, ಅನಾವೃಷ್ಟಿಯ ನಿಮಿತ್ತಜೀವನವನ್ನು ಹುಡುಕುವ ಈ ಪಕ್ಷಿಗೆ ಮನಸ್ಸಿನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಕ್ರಮದ ವರ್ಣನೆ, ಅದು ಆಹಾರವನ್ನು ಹುಡುಕುವುದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಮನಸ್ಸನ್ನು ದೃಢಮಾಡುವುದರಿಂದ ಚಿತ್ತಸ್ಥೈರ್ಯ ಉಂಟಾಗುವ ಬಗೆ. ಋಷಿಯು ಹೇಳುವ ಪುರಾಣ ಶ್ರವಣದಿಂದ ಪುನಃ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಸ್ಥಿರಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ಶಿವಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ಅದು ಮಗ್ನವಾಗುವ ಕ್ರಮವು. ಚಿತ್ತವಿಕಾರವನ್ನುಂಟುಮಾಡುವ ಪದಾರ್ಥ ಸನ್ನಿಧಾನದಿಂದಲೂ ಆ ಪಕ್ಷಿಗೆ ಮನಸ್ಸು ಧೃಡವಾಗಿ ಇರುವುದನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿದ ಸುಂದರೇಶ್ವರನು, ಆ ಪಕ್ಷಿಗೆ ತಕ್ಕ ಅನುಕೂಲವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿದುದು.