ಗ್ರಂಥರತ್ನಮಾಲಾ

ಶ್ರೀ ಹಾಲಾಸ್ಯ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯಂ – ಸಂಪುಟ ೧ – ಅಧ್ಯಾಯಗಳು ೧ – ೨೨

ಆರಂಭಿಕ ಪುಟ ಅನುವಾದಕರು: ಶ್ರೀ ಸೀತಾರಾಮಶಾಸ್ತ್ರೀ ಎಸ್.

ವಿಷಯಾನುಕ್ರಮಣಿಕೆ

ಮುನ್ನುಡಿ
೧. ಕಥಾಪ್ರಾರಂಭ ಪ್ರಶ್ನವಿಧಿ
- ಮಂಗಳಾಚರಣ; ಕೈಲಾಸಪರ್ವತ ವರ್ಣನ; ಋಷಿಗಳು ಸೂತ ಪುರಾಣೀಕನನ್ನು ಶಿವಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ತಿಳಿಯುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಶ್ನೆಮಾಡುವುದು; ಸ್ಕಾಂದಪುರಾಣದ ವಿಭಾಗ ಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಹಾಲಾಸ್ಯಕ್ಷೇತ್ರದ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ಹೇಳಿರುವ ಆಧಾರ ಗ್ರಂಥದ ವಿವರಣೆಯು; ಶಿವಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ವರ್ಣಿಸಿರುವುದು; ಅಗಸ್ತ್ಯಋಷಿಯು ದಕ್ಷಿಣದೇಶಕ್ಕೆ ಬಂದು ತಾನು ವಾಸಮಾಡಿದುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಹೇಳಿರುವುದು; ಪ್ರಶ್ನೆ ನಿರೂಪಣವಿಧಿ ಎಂದು ಹೆಸರನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಅಗಸ್ತ್ಯಋಷಿಯನ್ನು ಇತರ ಋಷಿಗಳೆಲ್ಲರೂ ಹಾಲಾಸ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ಕೇಳುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಶ್ನೆ ಮಾಡಿರುವುದು.
೨. ಕ್ಷೇತ್ರಮಹಿಮಾವರ್ಣನೆ
- ಹಾಲಾಸ್ಯಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಬಂದಿರುವ ಹೆಸರುಗಳೆಲ್ಲವನ್ನೂ ತಿಳಿಸಿರುವುದು; ಈ ಕ್ಷೆತ್ರದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಿದ ವ್ರತೋಪವಾಸ ಸ್ನಾನದಾನಾದಿಗಳ ಫಲವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿರುವುದು; ಈ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ವರ್ಣಿಸಿರುವುದು; ಸುವರ್ಣ ಪದ್ಮಿನೀತೀರ್ಥದ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಕ್ರಮವನ್ನು ವಿವರಿಸಿರುವುದು; ಈ ತೀರ್ಥದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಿದ ಸ್ನಾನ, ಪಾನ, ದಾನಾದಿಗಳ ಫಲವಿವರಣೆಯು.
೩. ಲಿಂಗಮಹಿಮಾವರ್ಣನೆ
- ಹಾಲಾಸ್ಯೇಶ್ವರಲಿಂಗದ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ಹೇಳಿ, ಈ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಮುಂದೆ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಹೇಳುವ ಶಿವನ ಅರವತ್ತುನಾಲ್ಕು ಲೀಲೆಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಾಯಕ್ರಮದಿಂದ ವಿವರಿಸಿ ಹೇಳಿರುವುದು.
೪. ವೃತ್ರಾಸುರವಧಾ
- ಇಂದ್ರನು ಗುರುವನ್ನು ತಿರಸ್ಕಾರಮಾಡಿದ್ದರ ನಿಮಿತ್ತವಾಗಿ ವಿಶ್ವ ರೂಪನನ್ನು ಗುರುವಾಗಿ ನಿಯಮಿಸಿಕೊಂಡು, ಅವನನ್ನು ಇಂದ್ರನು ವಧೆಮಾಡಿ, ಅದರಿಂದ ಬಂದ ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಕ್ರಮವು ಹೇಳಿರುವುದು. ಅನಂತರದಲ್ಲಿ ಶತ್ರುವಾಗಿ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಿದ ವೃತ್ರಾಸುರವನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಬ್ರಹ್ಮವಿಷ್ಣಾದಿಗಳ ಆಲೋಚನೆಗೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿ, ದಧೀಚಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿ, ಅವನ ಶರೀರದ ಮೂಳೆಯಿಂದ ಮಾಡಿದ ವಜ್ರಾಯುಧದಿಂದ ವೃತ್ರಾಸುರನನ್ನು ವಧೆಮಾಡಿರುವುದು.
೫. ಮಹೇಂದ್ರಾನುಗ್ರಹಃ
- ವೃತ್ರಾಸುರವಧೆಯಿಂದ ಬಂದ ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಇಂದ್ರನಿಗೆ ಗುರುವು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿ ಉಪಾಯವನ್ನು ಬೋಧಿಸುವುದು; ಗುರುವಿನ ಉಪದೇಶಾನುಸಾರವಾಗಿ ತೀರ್ಥ ಯಾತ್ರೆಗಾಗಿ ಹೊರಟ ಇಂದ್ರನು ಹಾಲಾಸ್ಯಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡುವುದು; ಬೇಟಿಯಾಡುವ ನೆಪದಿಂದ ವೃತ್ರಹತ್ಯೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದು ಆಸೆಪಡುವ ಇದ್ರನಿಗೆ ದೊರಕಿದ ಹಾಲಾಸ್ಯೇಶ್ವರ ಶಿವಲಿಂಗದರ್ಶನ, ವಿಶ್ವಕರ್ಮ ಕೃತವಿಮಾನ ಸ್ಥಾಪನ, ಪುಜಾಕ್ರಮ ಇವುಗಳ ವಿವರಣೆ; ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾದ ಶಿವನಿಂದ ಇಂದ್ರನಿಗೆ ಅನುಗ್ರಹ.
೬. ಐರಾವತ ಶಾಪವಿಮೋಚನಂ
- ದುರ್ವಾಸಋಷಿಯಿಂದ ಐರಾವತಕ್ಕೂ ಇಂದ್ರನಿಗೂ ಶಾಪಪ್ರಾಪ್ತಿ ಕ್ರಮ, ಪರಿಹಾರಗಳು; ಶಾಪಮೋಕ್ಷಕ್ಕಾಗಿ ಹಾಲಾಸ್ಯೇಶ್ವರನನ್ನು ಐರಾವತವು ಸೇವಿಸಿ, ಐರಾವತೇಶ್ವರನನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಮಾಡಿ, ಐರಾವತಪುರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ತಾನು ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದು; ಶಿವಪ್ರಸಾದ ಮಹಿಮೆಯ ವರ್ಣನೆ. ಗಜಪುಷ್ಕರಣೀತೀರ್ಥ, ಇಂದ್ರೇಶ್ವರ, ಇವರ ಪ್ರತಿಷ್ಠೆ, ಇಂದ್ರೇಶ್ವರಸೇವಾಕಲಾದಿವರ್ಣಿತ.
೭. ವೈಶ್ಯಕದಂಬವಿಪನಪುರೀ ನಿರ್ಮಾಣಂ
- ಒಬ್ಬ ವೈಶ್ಯನು ದಾರಿತಪ್ಪಿ ಹಾಲಾಸ್ಯೇಶ್ವರ ಲಿಂಗವು ಇರುವ ಕದಂಬ ವನಕ್ಕೆ ಬಂದು, ಆ ರಾತ್ರಿಯೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಅಲ್ಲಿ ಕಳೆಯುವಾಗ, ಅವನು ಇಂದ್ರಾದಿ ದೇವತೆಗಳು ಮಾಡಿದ ಪೂಜೆಯನ್ನು ನೋಡಿ, ಬೆಳಗಾದನಂತರ ಕುಲಶೇಖರ ರಾಜನಿಗೆ ತಿಳಿಸುವುದು. ಕುಲಶೇಖರ ರಾಜನು ಆ ಕಾಡನ್ನೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಕಡಿಸಿ ನಗರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವುದು. ಕುಲಶೇಖರ ರಾಜನು ತನ್ನ ಮಗನಾದ ಮಲಯಧ್ವಜರಾಜನಿಗೆ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕವನ್ನು ಮಾಡುವುದು.
೮. ತಟಾತಕಾಜನನಂ
- ಮಲಯಧ್ವಜ ರಾಜನ ರಾಜ್ಯಭಾರಕ್ರಮ; ಅಶ್ವಮೇಧಯಾಗಗಳಿಂದ ಸುಪ್ರೀತನಾದ ದೇವನ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಅಗ್ನಿ ಕುಂಡದಿಂದ ತಟಾತಕಾ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಮಗಳನ್ನು ಅವರು ಹೊಂದುವುದು; ಮೀನಾಕ್ಷೀ ದೇವಿಯು ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಅವತಾರಮಾಡಲು ಕಾರಣವನ್ನು ಹೇಳಿರುವುದು.
೯. ತಟಾತಕಾ ಕಲ್ಯಾಣಂ
- ತಟಾತಕಾದೇವಿಯ ರಾಜ್ಯಭಾರಕ್ರಮ, ದಿಗ್ವಿಜಯ ನೆಪದಿಂದ ತನ್ನ ಪತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಿ ಮದುವೆಯಾಗುವುದು. ಸುಂದರೇಶ್ವರ ಕೃತ ಮಹಾಭೀಷ್ಟಪುರೇಶ್ವರಪ್ರತಿಷ್ಠಾ.
೧೦. ನೃತ್ಯದರ್ಶನಂ
- ಪತಂಜಲಿಯೇ ಮೊದಲಾದ ಋಷಿಗಳು ತಾಂಡವ ದರ್ಶನಾರ್ಥಿಗಳಾಗಿ, ಸುಂದರೇಶ್ವರನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವುದು; ತಾಂಡವ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಹೇಳುವುದು; ಮತ್ತು ತಾಂಡವ ನೃತ್ಯವನ್ನು ಆ ಮುನಿಗಳಿಗೆ ಆಗ ತೋರಿಸುವುದು; ಆದರಿಂದ ಸಂಟುಷ್ಠರಾದ ಋಷಿಗಳು ಸ್ತುತಿಮಾಡುವುದು; ಸ್ತೋತ್ರದಿಂದ ಸಂತೋಷವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ಅವರಿಗೆ ವರಗಳನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸುವುದು.
೧೧. ಕುಂಡೋದರ ಭುಕ್ತಿಃ
- ತಟಾತಕಾ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳಾಗಿ ಬಂದವರಿಗೆ ನಡೆದ ಔಟಣ ಉಪಚಾರಾದಿಗಳ ವರ್ಣನ; ಅವರ ನಿರ್ಗಮನ; ಅನಂತರ ಪತಿಯ ಕಡೆಯವರಲ್ಲಿ ಯಾರಾನ್ನಾದರೂ ಊಟಕ್ಕೆ ಕಳುಹಬೇಕೆಂದು ತಟಾತಕಾದೇವಿಯು ಪತಿಯನ್ನು ಬಲವಂತ ಮಾಡುವುದು; ಕುಂಡೋದರನ ಆಗಮನ ಮತ್ತು ಭೋಜನ ವರ್ಣನ.
೧೨. ಅನ್ನಗರ್ತಾಪಗಾನಯನಂ
- ಕುಂಡೋದರನ ಅಸಂತೃಪ್ತಿ; ಹಸಿವೆಯು ಹೆಚ್ಚಿ, ಅದರ ಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಅನ್ನಪೂರ್ಣಾದೇವಿಯ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಅನ್ನವನ್ನು ತರಿಸುವುದು; ಅನಂತರ ಅವನ ದಾಹಶಮನಾರ್ಥವಾಗಿ ನದೀಪ್ರವಾಹ ನಿರ್ಮಾಣ; ತೃಪ್ತನಾದ ಕುಂಡೋದರನಿಂದ ಸುಂದರೇಶ್ವರ ಸ್ತುತಿ ಮತ್ತು ಅನುಗ್ರಹಗಳು.
೧೩. ಸಪ್ತಸಾಗರಾವಿರ್ಭಾವಃ
- ಸೋಮಸುಂದರೇಶ್ವರನ ರಾಜ್ಯಭಾರಕ್ರಮ ವರ್ಣನ; ಗೌತಮನಿಂದ ಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನಮಾಡಲು ಕಾಂಚನಮಾಲೆಗೆ ಉಪದೇಶ; ಕಾಂಚನಮಾಲೆಯ ಇಷ್ಟಾರ್ಥ ನೆರವೇರಿಸಲು ಸಪ್ತಸಾಗರಗಳನ್ನು ಮಧುರಾನಗರಕ್ಕೆ ತರಿಸುವುದು.
೧೪. ಮಲಯಧ್ವಜ ದರ್ಶನಂ
- ವಿತಂತುವಾದ ಕಾಂಚನಮಾಲೆಯ ಸಾಗರಸ್ನಾನಕ್ಕೆ ಆತಂಕ; ಲೋಕಾಂತರಗತನಾದ ಅವಳ ಪತಿ ಮಲಯಧ್ವಜನನ್ನು ಕರಿಸಿ ಆತಂಕವನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸುವುದು; ಪತಿಪತ್ನಿಯರಿಗೆ ಶಿವಲೋಕಪ್ರಾಪ್ತಿ; ತಟಾತಕಾದೇವಿಯಿಂದ ತನ್ನ ತಂದೆತಾಯಿಗಳ ಸದ್ಗತಿಭಾಗ್ಯದರ್ಶನಮಾಡಿಸಿದ ಸುಂದರೇಶ್ವರನ ಸ್ತುತಿ; ಚಿರಕಾಲ ಪತಿಯೊಡನೆ ದಿವ್ಯಭೋಗಗಳಿಂದೊಡಗೂಡಿ ತಟಾತಕಾದೇವಿಯು ವಾಸ ಮಾಡಿದುದು.
೧೫. ಉಗ್ರಜನನಂ
- ಜನನಕಾಲದಲ್ಲಾದ ಶುಭಶಕುನಗಳು; ಮೂರು ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿ ಸಂತೋಷೋತ್ಸವಗಳು; ದೇವತೆಗಳ ಮತ್ತು ದ್ವಿಮೂರ್ತಿಗಳ ಆಗಮನ; ಜಾತಕರ್ಮಮಹೋತ್ಸವ; ತದಂಗವಾಗಿ ಅಸಂಖ್ಯವಾದ ದಾನಾದಿಗಳು; ಉಗ್ರನ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ; ರಾಜನಾದ ಸುಂದರೇಶ್ವರ ಉಗ್ರನಲ್ಲಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯಲ್ಲಿರಬೆಕಾದ ಮೂವತ್ತೆರಡು ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಸಂತೋಷಿಸಿದುದು; ಸುಂದರ ಪಾಂಡ್ಯರಾಜನಿಂದ ಉಗ್ರನ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕ ಸಂಕಲ್ಪ.
೧೬. ವಲಯಾದ್ಯಾಯುಧ ಪ್ರದಾನಂ
- ಉಗ್ರಪಾಂಡ್ಯರಾಜನಿಗೆ ವಿವಾಹಕ್ಕಾಗಿ ಏರ್ಪಾಟುಗಳು; ಪರಮೇಶ್ವರನು ಕಾಂತಿಮತೀದೇವಿಯ ತಂದೆಯಾದ ಸೋಮಶೇಖರ ರಾಜನ ಸ್ವಪ್ನದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡುದು; ವಿವಾಹ ನಿಶ್ಚಯ ಮತ್ತು ಕನ್ಯಾಲಕ್ಷಣ ಪರೀಕ್ಷೆಗಾಗಿ ತೆರಳಿದ ಗುರುವು ಸಾಮುದ್ರಿಕ ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಹೇಳಿ, ಒಪ್ಪಿಗೆಯನ್ನು ಕೊಡುವುದು; ವಿವಾಹಾನಂತರ ವಲಯಾದ್ಯಾಯಧ ಪ್ರದಾನ; ಅವುಗಳ ವರ್ಣನ ಮತ್ತು ಸುಂದರಪಾಂಡ್ಯರಾಜನ ಆಶೀರ್ವಾದ.
೧೭. ಸಮುದ್ರತಾಡನಂ
- ಉಗ್ರಪಾಂಡ್ಯರಾಜನ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿನ ಸುಲಕ್ಷಣಗಳ ವರ್ಣನೆ; ರಾಜಸೂಯವೇ ಮೊದಲಾದ ಯಜ್ಞಗಳಲ್ಲದೆ ತೊಂಭತ್ತಾರು ಅಶ್ವಮೇಧಯಾಗಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದುದು; ಇಂದ್ರನ ಅಸೂಯೆ; ಮಧುರೆಯನ್ನು ಮುಳುಗಿಸುವಂತೆ ಸಮುದ್ರನಿಗೆ ಇಂದ್ರಾಜ್ಞೆ;ಮತ್ತನಾದ ಸಮುದ್ರನ ಉತ್ಸಾಹ; ಸುಪ್ತನಾದ ರಾಜನನ್ನು ಹಾಲಾಸ್ಯೇಶ್ವರನೇ ಎಚ್ಚರಿಸಿದುದು; ಸಿದ್ಧಪುರುಷನ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ಉಗ್ರನು ಶಕ್ತ್ಯಾಯುಧವನ್ನು ಸಮುದ್ರನ ಮೇಲೆ ಪ್ರಯೋಗಿಸುವುದು; ಉಪಕೃತನಾದ ರಾಜನಿಂದ ದೇವಾಲಯಕ್ಕಾಗಿ ವಿಸ್ತಾರ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಬಿಟ್ಟುದುದು.
೧೮. ವೃತ್ತ್ರಾರಿಮೌಳಿಭೇದನಂ
- ಉಗ್ರಪಾಂಡ್ಯರಾಜನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಗಳ ಸಂಚಾರ ದೋಷದಿಂದ ಕ್ಷಾಮ; ದೇವೇಂದ್ರನಲ್ಲಿ ಮಳೆಗಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಲು ಅಶರೀರ ವಾಣಿ; ತನ್ನಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದ ಉಗ್ರನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಇಂದ್ರನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿದುದು; ವೃಷ್ಟಿ ಅನುಗ್ರಹವಾದ ಕೆಲವು ಕಾಲದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತೆ ಅನಾವೃಷ್ಟಿ; ಕುಪಿತನಾದ ಉಗ್ರಪಾಂಡ್ಯನು ಪುಷ್ಕಳಾವರ್ತಕಾದಿ ಮೇಘಾಧಿಪರನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದುದು; ಕ್ರುದ್ಧನಾಗಿ ಯುದ್ಧಸನ್ನದ್ಧನಾದ ಇಂದ್ರನೊಡನೆ ಕಾಳಗ ಮತ್ತು ಚಕ್ರಾಯುಧದಿಂದ ಅವನ ಕಿರೀಟಭೇದನ; ಸೋತ ದೇವೇಂದ್ರನಿಂದ ಪರಿಹಾರ ಸ್ವೀಕಾರಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಸ್ವೇಷ್ಟ ಸಾಧನೆ.
೧೯. ಸೋಮವಾರ ವ್ರತವಿಧಿಃ
- ಶಾಸ್ತ್ರ ಕ್ರಮಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ ದೇವವ್ರತಾನುಷ್ಠಾನಾರ್ಹವಾದ ಕಾಲಗಳು, ಮತ್ತು ವ್ರತಾರ್ಹವಾದ ನಿಯಮ ನಿರೂಪಣೆ. ಅವುಗಳಿಗೆ ಅರ್ಹವಾದ ಫಲನಿರೂಪಣೆ.
೨೦. ಸೋಮವಾರವ್ರತೋದ್ಯಾಪನವಿಧಿ
- ಪೂಜಾರ್ಹವಾದ ಪದಾರ್ಥಗಳ ನಿರೂಪಣೆ; ಅವುಗಳಿಂದ ಆಚರಿಸಿದ ಅಭಿಷೇಕಾದಿಗಳಿಗೆ ಉಂಟಾಗುವ ಫಲ; ವ್ರತಾನುಷ್ಠಾನ ಕಾಲ ಮುಗಿದ ಕೂಡಲೆ ಉದ್ಯಾಪನೆಯ ಆಚರಣಕ್ರಮ; ಹೋಮ, ದಾನ, ಪೂಜಾದಿಗಳ ನಿರೂಪಣ; ದಾನ ಪೂಜಾದಿ ದ್ರವ್ಯಗಳ ಪ್ರತ್ಯಾಮ್ನಾಯ ದ್ರವ್ಯನಿರೂಪಣ; ಫಲನಿರೂಪಣ. ವ್ರತೋಪದೇಶಾರ್ಹರೂ, ಮತ್ತು ಅನರ್ಹರೂ ಇವರ ವಿವೇಚನೆ. ವ್ರತ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಾಪನೆಗಳ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯನಿರೂಪಣ.
೨೧. ಮೇರುಕಾಂಚನಹರಣಂ
- ಉಗ್ರಪಾಂಡ್ಯರಾಜನ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಅನಾವೃಷ್ಟಿಪ್ರಯುಕ್ತ ದುರ್ಭಿಕ್ಷ ಪ್ರಾಪ್ತಿ. ಸುಂದರೇಶ್ವರನು ಅದರ ಪರಿಹಾರೋಪಾಯವನ್ನು ತಿಳಿಸುವುದು. ಅದರಂತೆ ಮೇರುಪರ್ವತದ ಹತ್ತಿರಕ್ಕೆ ಸೇನಾ ಸಹಿತನಾಗಿ ಉಗ್ರಪಾಂಡ್ಯ ರಾಜನ ಪ್ರಯಾಣ. ಚಂಡಾಯುಧದಿಂದ ಮೇರು ಪರ್ವತವನ್ನು ಹೊಡೆಯುವುದು. ಆದರಿಂದ ಮೇರುಪರ್ವತವು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿ ರಾಜನ ಸಂಗಡ ತನ್ನ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ತಿಳಿಸುವುದು. ರಾಜನು ಹಾಲಾಸ್ಯೇಶ್ವರನು ತಿಳಿಸಿದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಹೇಳಿ ಸುವರ್ಣವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಸಮ್ಮತಿಯನ್ನು ಹೊಂದುವುದು. ಕಾಂಚನವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ದಾನಮಾಡಿ ಸುಂದರೇಶ್ವರನ ಸೇವೆಯನ್ನು ಮಾಡುವುದು.
೨೨. ವೇದಾರ್ಥೋಪದೇಶ
- ಕಣ್ವಾದಿ ಋಷಿಗಳಿಗೆ ವೇದಗಳ ಅರ್ಥವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಇಚ್ಛಾ ವರ್ಣನ. ಶಿವಭಕ್ತನು ಬರುವಿಕೆ. ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿ ದೇವನ ಸನ್ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮಾಡಲು ಉಪದೇಶಮಾಡುವುದು. ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾದ ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿ ದೇವನು ಹಾಲಾಸ್ಯೇಶ್ವರನ ಸನ್ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ವೇದಾರ್ಥಿಗಳ ಉಪದೇಶವನ್ನು ಮಾಡುವುದು. ಅದನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ತಪಸ್ಸುಮಾಡುವುದರಿಂದ ಕಣ್ವನೇ ಮೊದಲಾದ ಋಷಿಗಳಿಗೆ ಶಿವಜ್ಞಾನವು ಉಂಟಾಗುವುದು.