ಗ್ರಂಥರತ್ನಮಾಲಾ

ಶ್ರೀ ವಾಮನಪುರಾಣಂ – ತೀರ್ಥಮಾಹಾತ್ಮ್ಯವೆಂಬ ಎರಡನೆಯ ಸಂಪುಟ

ಆರಂಭಿಕ ಪುಟ ಅನುವಾದಕರು: ಶ್ರೀ ಸಂಕೀಘಟ್ಟಂ ವೆಂಕಟಾಚಾರ್ಯ

ವಿಷಯಾನುಕ್ರಮಣಿಕೆ

ಅವತರಣಿಕೆ
ಮೂವತ್ತಮೂರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿರುವ ಅನೇಕ ತೀರ್ಥಗಳ ವಿವರಣೆ.
ಮೂವತ್ತನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿರುವ ತೀರ್ಥಗಳ ಮತ್ತು ಪುಣ್ಯವನಗಳ ವಿವರಣೆ ಮತ್ತು ತೀರ್ಥಗಳ ಸೇವಾಕ್ರಮ.
ಮೂವತ್ತೈದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ತೀರ್ಥಗಳ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸೇವಾಕ್ರಮ.
ಮೂವತ್ತಾರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ತೀರ್ಥಗಳ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯ.
ಮೂವತ್ತೇಳನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ತೀರ್ಥಗಳ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯ ಮತ್ತು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಸರಸ್ವತೀ ನದಿಯ ಏಳು ಶಾಖೆಗಳಿಂದುಂಟಾದ ಸಪ್ತಸಾರಸ್ವತದ ಮಹಿಮೆ.
ಮೂವತ್ತೆಂಟನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಮುಂಕಣಮುನಿಗೆ ಉಂಟಾದ ಈಶ್ವರಾನುಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಸಪ್ತಸಾರಸ್ವದ ಮಹಿಮೆ.
ಮೂವತ್ತೊಂಭತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ತೀರ್ಥಮಾಹಾತ್ಮ್ಯ.
ನಲವತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ವಸಿಷ್ಠೋದ್ವಾಹ ತೀರ್ಥದ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯ ಅದಕ್ಕೆ ಅನುಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಇತಿಹಾಸ.
ನಲವತ್ತೊಂದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ತೀರ್ಥಗಳ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯ.
ನಲವತ್ತೆರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ತೀರ್ಥಗಳ ವಿವರಣೆ ಮತ್ತು ಸೇವಾಕ್ರಮ.
ನಲವತ್ತಮೂರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಸ್ಥಾಣುತೀರ್ಥದ ಮತ್ತು ಸ್ಥಾಣುವಟದ ಮಹಿಮೆ. ಇದನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸಲು ಸನತ್ಕುಮಾರರು ಮಾರ್ಕಂಡೇಯರಿಗೆ ಹೇಳಿದ ಉಪಾಖ್ಯಾನ, ಸೃಷ್ಟಿಕ್ರಮ, ವಾಲಖಿಲ್ಯರ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಶಂಕರನು ಮಾಡಿದ ಪರೀಕ್ಷೆ
ನಲವತ್ತನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈಶ್ವರನಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧಿಗಳಾದ ಋಷಿಗಳಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮನ ಉಪದೇಶ ಬ್ರಹ್ಮನೊಡಗೂಡಿದ ಋಷಿಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಈಶ್ವರನ ಸ್ತೋತ್ರ ಸಂತುಷ್ಟನಾದ ಈಶ್ವರನು ತನ್ನ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಸರಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಆ ಋಷಿಗಳಿಗೆ ತೋರ್ಪಡಿಸಿದ ವಿವರಣೆ.
ನಲವತ್ತೈದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಸ್ಥಾಣುಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದ ಈಶ್ವರನಿಂದ ಬ್ರಹ್ಮಾದಿಗಳಿಗೆ ಉಂಟಾದ ತೀರ್ಥ ಮಾಹಾತ್ಯ್ಮೋಪದೇಶ. ಸರೋವರವನ್ನು ದೇವತೆಗಳು ಧೂಳಿಯಿಂದ ಮುಚ್ಚಲಾಗಿ ಮೇಲ್ಮೇಲೆ ಚತುರ್ಮುಖನಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಲಿಂಗಗಳ ಪ್ರತಿಷ್ಠೆ.
ನಲವತ್ತಾರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಸ್ಥಾಣುವಟದಲ್ಲಿರುವ ತೀರ್ಥಗಳ ಮತ್ತು ಲಿಂಗಗಳ ವರ್ಣನೆ.
ನಲವತ್ತೇಳನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಸ್ಥಾಣುತೀರ್ಥದ ಮಹಿಮೆಯ ವರ್ಣನೆಗಾಗಿ ವೇನನ ಮತ್ತು ಅವನ ಮಗನಾದ ಕ್ಷುತನ ವೃತ್ತಾಂತ, ವೇನನು ಮಾಡಿದ ಈಶ್ವರ ಸ್ತುತಿ.
ನಲವತ್ತೆಂಟನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ವೇನನ ಪುತ್ರನಾದ ಕ್ಷುತನ ಮತ್ತು ಸಾರಮೇಯನ ವೃತ್ತಾಂತದಿಂದ ತೀರ್ಥಮಾಹಾತ್ಮ್ಯ ವರ್ಣನೆ.
ನಲವತ್ತೊಂಭತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಚತುರ್ಮುಖನೇ ಮೊದಲಾದವರ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಿಂದಲೂ ಚತುರ್ಮುಖನಿಗೆ ಉಂಟಾದ ಶಾಪವಿಮೋಚನದಿಂದಲೂ ತೀರ್ಥಮಹಾತ್ಮ್ಯದ ವಿವರಣ.
ಐವತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಇಂದ್ರಾದಿ ದೇವತೆಗಳು ನಾರಾಯಣನ ಅಪ್ಪಣೆಯಂತೆ ಪೃಥೂದಕವೆಂಬ ಸರೋವರಕ್ಕೆ ಬಂದುದು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಮಾಡಿದ ತರ್ಪಣಾದಿಗಳಿಂದ ಸಂತುಷ್ಟರಾದ ಪಿತೃದೇವತೆಗಳು ಮೇನಾ ದೇವಿಯನ್ನು ತಮ್ಮವಳೆಂದು ಹೇಳಿ ಹಿಮವಂತನಿಗೆ ಕೊಟ್ಟದ್ದು. ಆ ಮೇನಾದೇವಿಯಲ್ಲಿ ಮೂರು ಜನ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳಾದರೆಂಬ ಉಪಾಖ್ಯಾನ.
ಐವತ್ತೊಂದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಮೇನಾದೇವಿಯ ಗರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪಾರ್ವತಿಯರೂಪದಿಂದ ಸತೀದೇವಿಯ ಉತ್ಪತ್ತಿ. ಪಾರ್ವತಿಯ ಸಹೋದರಿಗಳಾದ ರಾಗಿಣಿ, ಕುಟಿಲಾ ಇವರ ವೃತ್ತಾಂತ. ಶಂಕರನಿಗೆ ಹಿಮವತ್ಪರ್ಪತದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಆತಿಥ್ಯ.
ಐವತ್ತೆರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಹಿಮವಂತನಿಂದ ಆದರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಹರನು ತನ್ನ ವಾಗ್ದಾನದಂತೆ ಪಾರ್ವತಿಯನ್ನು ಕೊಡುವಂತೆ ಸಪ್ತರ್ಷಿಗಳ ಮೂಲಕ ಹಿಮವಂತನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವುದು, ಮತ್ತು ಋಷಿಗಳ ಪ್ರಯತ್ನ, ಮತ್ತು ವಿವಾಹದ ನಿರ್ಣಯ.
ಐವತ್ತಮೂರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಆಹ್ವಾನದಿಂದ ಬಂದ ಬ್ರಹ್ಮ, ವಿಷ್ಣು, ಇಂದ್ರಾದಿಗಳೊಡನೆ ವೈವಾಹಿಕಾಲಂಕಾರಭೂಷಿತನಾದ ಹರನು ಹಿಮವತ್ಪರ್ವತಕ್ಕೆ ತೆರಳುವುದು. ಪಾರ್ವತೀಪರಮೇಶ್ವರರ ವಿವಾಹ.
ಐವತ್ತನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ವಿಂಧ್ಯಪರ್ವತಕ್ಕೇ ತೆರಳಿದ ಹರನು ತನ್ನ ಗೃಹಸ್ಥಾಶ್ರಮಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ವಿಶ್ವಕರ್ಮನಿರ್ಮಿತವಾದ ದಿವ್ಯಸೌಧದಲ್ಲಿರುವುದು ಮತ್ತು ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ದಿವ್ಯದೇಹಹೊಂದಿದ ಪಾರ್ವತಿಯೊಡನೆ ಮಹಾ ಮೋಹದಲ್ಲಿರುವುದು, ದೇವತೆಗಳ ವಿಘ್ನದಿಂದ ಹರಪಾರ್ವತಿಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷ, ದುಃಖಿತೆಯಾದ ಪಾರ್ವತಿಯಿಂದ ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಶಾಪ ಪ್ರದಾನ ಮತ್ತು ವಿನಾಯಕನ ಉತ್ಪತ್ತಿ.
ಐವತ್ತೈದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ವಿಂಧ್ಯವಾಸಿನಿಯಾದ ದೇವಿಯ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯವರ್ಣನೆಗೆ ಉಪೋದ್ಘಾತ ರೂಪವಾಗಿ ಶುಂಭನಿಶುಂಭಾದಿಗಳ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮತ್ತು ದಿಗ್ವಿಜಯ, ಅವರಿಗೆ ರಕ್ತಬೀಜನೆಂಬ ದಾನವನ ಸಹಾಯ, ದೇವಿಯಿಂದ ಈ ದಾನವರ ಸಂಹಾರಕ್ರಮ, ಕೌಶಿಕಿಯ ಅಪ್ಪಣೆಯಂತೆ ಶಿವೆಯೇ ಚಾಮುಂಡಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ದೈತ್ಯರನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿದುದು.
ಐವತ್ತಾರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಚಂಡಮುಂಡರ ನಾಶಾನಂತರ ರಕ್ತಬೀಜನ ಯುದ್ಧ, ಅವನ ನಾಶಕ್ಕಾಗಿ ದೇವಿಯ ನಾನಾರೂಪಗಳ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ, ಚಂಡಿಯು ಚರ್ಮಮುಂಡಾರೂಪದಿಂದ ರಕ್ತಬೀಜನ ರಕ್ತವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಪಾನಮಾಡಿ ಅವನನ್ನು ಸಂಹರಿಸುವುದು, ನಿಶುಂಭನ ಯುದ್ಧ ಮತ್ತು ಅವನೊಡನೆ ದೇವಿಯ ಪ್ರಶ್ನೋತ್ತರಗಳು, ಶುಂಭನಿಶುಂಭರು ನಾಶವಾದ ನಂತರ ಸಂತುಷ್ಟರಾದ ದೇವತೆಗಳಿಂದ ದೇವಿಯಸ್ತುತಿ, ಸಂತುಷ್ಟಳಾದ ದೇವಿಯು ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಅಭಯವನ್ನಿತ್ತು ಆಕಾಶಮಾರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೊರಡುವುದು.
ಐವತ್ತೇಳನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಷಣ್ಮುಖನ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಕ್ರಮ, ಅವನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ನಂತರ ಎಲ್ಲಾ ದೇವತೆಗಳೂ ಸೇರಿ ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರದ ಓಜಸತೀರ್ಥದಲ್ಲಿ ದೇವಸೇನಾಪತಿಯಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿದುದು, ದೇವತೆಗಳೆಲ್ಲರೂ ಆ ಷಣ್ಮುಖನ ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಭೃತ್ಯರನ್ನೂ ಗಣಗಳನ್ನೂ ಮಾತೃಗಳನ್ನೂ ಕೊಟ್ಟು ಸಹಕರಿಸುವುದು.
ಐವತ್ತೆಂಟನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಸೇನಾಪತಿಯಾಗಿ ಅಭಿಷೇಕಹೊಂದಿದ ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿಯು ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ವಂದಿಸಿ ಮಹಿಷತಾರಕರ ವಧವನ್ನು ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಮಾಡುವುದು, ಅನಂತರ ಬ್ರಹ್ಮ, ವಿಷ್ಣು ಇವರ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದಲೂ ವಿಷ್ಣುವಿನ ವಿಶೇವಾದ ಆಶೀರ್ವಚನದಿಂದಲೂ ಆಯುಧಧಾರಿಯಾಗಿ ದೈತ್ಯರ ನಾಶಕ್ಕಾಗಿ ಗಗನಕ್ಕೆ ಹೊರಡುವುದು, ಭೂಮಿಗೆ ಇಳಿದುಬಂದ ಅವನ ಸೈನ್ಯಧ್ವನಿಯಿಂದ ಭೀತರಾದ ದೈತ್ಯರ ಮಂತ್ರಾಲೋಚನೆ, ಪಾತಾಲಕೇತುವಿನ ಪರಾಜಯವೃತ್ತಾಂತದಿಂದ ಮಹಿಷತಾರಕರ ಯುದ್ಧೋದ್ಯೋಗ, ದೈತ್ಯರೊಡನೆ ಯುದ್ಧ, ತಾರಕನು ಷಣ್ಮುಖನಿಂದ ಹತನಾದ ಮೇಲೆ ಮಹಿಷನ ಪಲಾಯನ, ಕ್ರೌಂಚಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ಅಡಗಿಕೊಂಡ ಮಹಿಷನನ್ನು ಷಣ್ಮುಖನು ಸಂಹರಿಸಿದುದು, ಬಂಧುನಾಶದುಃಖದಿಂದ ಷಣ್ಮುಖನ ನಿರ್ವೇದ, ಹರಿಯ ಉಪದೇಶದಿಂದ ಪೃಥೂದಕ ತೀರ್ಥದ ಓಘವತಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನಮಾಡಿ ಷಣ್ಮುಖನು ನಿಷ್ಪಾಪನಾದುದು, ಸುಚಕ್ರಾಕ್ಷನಿಗೆ ಶಂಕರನು ಬಾಣನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿದುದು.
ಐವತ್ತೊಂಭತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಪಾತಾಲಕೇತುವೆಂಬ ದಾನವನನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿದ ಋತಧ್ವಜನ ವೃತ್ತಾಂತ, ಮಹಿಷತಾರಕರ ನಾಶಾನಂತರ ಕೋಪಾಕ್ರಾಂತನಾದ ಅಂಧಕನು ಮಂದರಪರ್ವತಕ್ಕೆ ಬಂದು ಅಲ್ಲಿ ವಿಹರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಗೌರಿಯನ್ನು ನೋಡಿ ಕಾಮುಕನಾದುದು, ಪ್ರಹ್ಲಾದನು ಉಪದೇಶ ಮಾಡಿದರೂ ಅದು ಫಲಕಾರಿಯಾಗದೆ ಪುನಃ ಕೋಪದಿಂದ ಗೌರಿಯನ್ನೇ ಆಕ್ರಮಿಸಲು ಮಹಿಷನ ಪ್ರಯತ್ನ, ನಂದಿಯ ಪರಾಜಯವನ್ನು ನೋಡಿ ದೇವಿಯ ಅಂತರ್ಧಾನ, ಶತಾವರೀ ಎಂಬ ದೇವಿಯ ಮೂರ್ತಿಯಿಂದ ಅಂಧಕನಿಗೆ ಪೆಟ್ಟುಬಿದ್ದು ಮೂರ್ಛೆಯುಂಟಾದುದು, ಅನಂತರ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಹೊಂದಿದ ಅಂಧಕನು ಪಾತಾಲಕ್ಕೇ ಹೋಗಿ ಗೌರಿಯ ಧ್ಯಾನದಿಂದ ದುಃಖಿಸುವುದು.
ಅರವತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಅಂಧಕನೊಡನೆ ಗೌರಿಯೇ ಯುದ್ಧಮಾಡಿದಳೆಂಬ ಪ್ರಸಂಗದಲ್ಲಿ ಹರನು ಅಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದಿರುವುದಕ್ಕೆ ಕಾಲಿಂದೀನದಿಯಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಜಪಪರಾಯಣನಾದುದರಿಂದ ಲೋಕಕ್ಕೆ ಉಂಟಾದ ಕ್ಷೋಭೆ ಅದರ ಪ್ರತೀಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ದೇವತೆಗಳು ಬ್ರಹ್ಮನಲ್ಲಿ ಹೋದದ್ದು, ಬ್ರಹ್ಮನೂ ಸಹ ದೇವತೆಗಳೊಡನೆ ಮುರಾರಿಯ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹೋದದ್ದು, ಪ್ರಸಂಗದಿಂದ ಬಂದ ಮುರಾರಿಯ ಸ್ವರೂಪವರ್ಣನಕ್ಕಾಗಿ ಮುರನ ವೃತ್ತಾಂತ ಮತ್ತು ಅವನನ್ನು ಹರಿಯು ಜಯಿಸಿದ ಕ್ರಮ, ವಿಷ್ಣುವಿನ ನಾಲ್ಕು ಮೂರ್ತಿಗಳ ಸ್ವರೂಪ.
ಅರವತ್ತೊಂದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಪುತ್ರಶಬ್ದಾರ್ಥವನ್ನು ವಿವರಿಸಿ ಅಂತಹ ಪುತ್ರರ ಭೇದವನ್ನೂ ಉಪಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸನತ್ಕುಮಾರನನ್ನು ದತ್ತ ಪುತ್ರನನ್ನಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ಚತುರ್ಮುಖನು ಅವನಿಗೆ ವಾಸುದೇವ ದ್ವಾದಶಾಕ್ಷರಮಂತ್ರವನ್ನು ಅವಯವವಿಭಾಗದಿಂದ ದ್ವಾದಶಪತ್ರ ರೂವಾಗಿ ಉಪದೇಶಿಸಿದುದು, ಇಂತಹ ವಾಸುದೇವನೊಡನೆ ಯುದ್ಧಕ್ಕಾಗಿ ಹೋದ ಮುರಾಸುರನನ್ನು ಆ ವಾಸುದೇವನು ಸಂಹಾರಮಾಡಿದ ರೀತಿ.
ಅರವತ್ತೆರಡನೆಯ ಧ್ಯಾಯ
- ದೇವತೆಗಳು ಮುರಾರಿಯ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಜಗತ್ತಿನ ಕ್ಷೋಭಕ್ಕೆ ಕಾರಣವನ್ನು ಕೇಳಲು ಮುರಾರಿಯು ಅದನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ದೇವತೆಗಳೊಡನೆ ಮಂದರಕ್ಕೆ ಬಂದುದು, ಅಲ್ಲಿಯೂ ಹರನನ್ನು ಕಾಣದೆ ಹರನಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧಿಗಳಾಗಿರುವ ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ತಪ್ತಕೃಚ್ಛ್ರಾನುಷ್ಠಾನದ ಉಪದೇಶ, ಅನಂತರವೂ ಹರನನ್ನು ಕಾಣದ ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಹರಿಯೇ ತನ್ನ ಶರೀರದಲ್ಲಿ ಹರನನ್ನು ತೋರಿಸಿದುದು, ಹರಿಹರಮೂರ್ತಿಯ ದರ್ಶನದಿಂದ ಸಂತುಷ್ಟರಾದ ದೇವತೆಗಳು ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಣುವನ್ನು ನೋಡಿದುದು, ಇಂದ್ರನಿಂದ ಮಹಾವ್ರತವನ್ನು ಬಿಡಲು ಹರನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ, ಹರನ ಅಂಗೀಕಾರ, ಶುಕ್ರ ಮತ್ತು ಮಂಕಣಮುನಿಯನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿ ಹರನು ಪುನಃ ಮಂದರಪರ್ವತಕ್ಕೆ ಬಂದುದು.
ಅರವತ್ತಮೂರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಪಾತಾಲಲೋಕದಲ್ಲಿಯೂ ಪಾರ್ವತಿಯ ವ್ಯಾಮೋಹದಿಂದ ದುಃಖ ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಅಂಧಕನಿಗೆ ಪ್ರಹ್ಲಾದನ ಧರ್ಮೋಪದೇಶ, ಈ ಪ್ರಸಂಗದಲ್ಲಿ ಶುಕ್ರನ ಪುತ್ರಿಯಾದ ಅಜರೆಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತನಾಗಿ ಸರ್ವನಾಶಹೊಂದಿದ ದಂಡನ ಉಪಾಖ್ಯಾನ, ಸ್ತ್ರೀ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಾಧನೆಯಿಂದ ಅಜರೆಯನ್ನು ಒಲಿಸಲು ದಂಡನು ಉದಾಹರಿಸಿದ ಚಿತ್ರಾಂಗದೆಯ ಕಥೆ.
ಅರವತ್ತನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಚಿತ್ರಾಂಗದೆಗೆ ಉಂಟಾದ ದುಃಖವನ್ನೂ ಅವಳಿಗೆ ಉಂಟಾದ ಪತಿಯ ಸಮಾಗಮಕ್ರಮವನ್ನೂ ವಿವರಿಸಲು ಪ್ರಾಸಂಗಿಕವಾಗಿ ಬಂದ ವೇದವತಿ, ದಮಯಂತೀ, ದೇವವತಿ ಇವರ ಕಥೆ, ಋತಧ್ವಜನೆಂಬ ಯೋಗಿಯ ಶಾಪದಿಂದ ಕಪಿಯಾದ ವಿಶ್ವಕರ್ಮನ ಚೇಷ್ಟೆಯಿಂದ ಮರದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದ ಜಾಬಾಲಿಯ ವಿಮೋಚನೆ.
ಅರವತ್ತೈದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಇಕ್ಷ್ವಾಕುವಂಶದ ರಾಜಪುತ್ರನಾದ ಶಕುನಿಯ ಸಹಾಯದಿಂದ ಜಾಬಾಲಿಯನ್ನು ಋತಧ್ವಜನು ಬಂಧನದಿಂದ ಬಿಡಿಸಿದುದು ಮತ್ತು ಇಂದ್ರದ್ಯುಮ್ನನ ಸಹಾಯದಿಂದ ದಮಯಂತೀ ಮೊದಲಾದ ಕನ್ಯಕೆಯರ ಅನ್ವೇಷಣ. ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಘೃತಾಚಿ ಎಂಭ ಅಪ್ಸರೆಯೊಡನೆ ಬಂದ ಕಪಿಯಿಂದ ಜಾಬಾಲಿಯ ಜಟಾಬಂಧದ ವಿಮೋಚನೆ, ತೀರ್ಥದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನಮಾಡಿ ಬಂದ ಋಷಿಗಳೂ, ರಾಜರುಗಳೂ, ಹಾಟಕೇಶ್ವರನ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ವೇದವತಿ, ದಮಯಂತೀ, ದೇವವತೀ, ಚಿತ್ರಾಂಗದೆ ಇವರನ್ನು ನೋಡಿ ಸಂತೋಷ ಪಟ್ಟುದು, ಋತಧ್ವಜನ ಅಪ್ಪಣೆಯಿಂದ ಜಾಬಾಲಿಗೆ ವೇದವತಿಯನ್ನೂ ಶಕುನಿಗೆ ದಮಯಂತಿಯನ್ನೂ ಸುರಥನಿಗೆ ಚಿತ್ರಾಂಗದೆಯನ್ನೂ ವಿವಾಹಮಾಡಿಕೊಡುವುದು, ವಿಶ್ವಕರ್ಮನಶಾಪ ವಿಮೋಚನೆ
ಅರವತ್ತಾರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಚಿತ್ರಾಂಗದೆಯ ಈ ಕಥೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಹೇಳಿ ಚಿತ್ರಾಂಗದೆಯಂತೆ ನೀನೂ ನನ್ನನ್ನು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದಿಂದಲೇ ಸ್ವೀಕರಿಸೆಂದು ದಂಡನು ಮೃದು ನುಡಿಗಳಿಂದ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮಾಡಿದರೂ ಅ ರಜೆಯು ಅವನನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಗಿ ಅರಜೆಗೆ ದಂಡನಿಂದುಂಟಾದ ಪರಾಭವ, ಭ್ರಷ್ಟಳಾದ ಅರಜೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಕೋಪಗೊಂಡ ಶುಕ್ರಾಚಾರ್ಯನಿಂದ ದಂಡನಿಗೆ ಶಾಪಪ್ರದಾನ, ಆ ಶಾಪದಿಂದ ಏಳು ದಿನದೊಳಗೆ ದಂಡನು ರಾಜ್ಯಕೋಶಾದಿಗಳೊಡನೆ ನಾಶವಾದುದು, ದಂಡನ ಈ ಕಥೆಯ ದೃಷ್ಟಾಂತದಿಂದ ಪಾರ್ವತೀ ವಿಷಯಕವಾದ ವ್ಯಾಮೋಹವು ನಿನಗೆ ಅನರ್ಥವಾದೀತು ಎಂದು ಪ್ರಹ್ಲಾದನು ಅಂಧಕನನ್ನು ಕುರಿತು ಮಾಡಿದ ಬಹುವಿಧವಾದ ಉಪದೇಶ, ಅನಂತರ ಅಂತಹ ಧರ್ಮಪರತೆಯು ನಿನಗೇ ಇರಲಿ ನನಗೆ ಬೇಡವೆಂದು ಪ್ರಹ್ಲಾದನನ್ನೂ ನಿರಾಕರಿಸಿ ಅಂಧಕನು ತಾನುಮಾಡಿದ ಯುದ್ಧವ್ಯಾಪಾರ.