ಗ್ರಂಥರತ್ನಮಾಲಾ

ಶ್ರೀ ವಾಮನಪುರಾಣಂ – ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರವೆಂಬ ಮೊದಲನೆಯ ಸಂಪುಟ

ಆರಂಭಿಕ ಪುಟ ಅನುವಾದಕರು: ಶ್ರೀ ಸಂಕೀಘಟ್ಟಂ ವೆಂಕಟಾಚಾರ್ಯ

ವಿಷಯಾನುಕ್ರಮಣಿಕೆ

ಮುನ್ನುಡಿ
ಮೊದಲನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಪುಲಸ್ತ್ಯಮಹರ್ಷಿಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ನಾರದರು ಕೇಳಿದ ನಾಲ್ಕು ಮುಖ್ಯ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನೂ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರವನ್ನು ಹೇಳಲು ಕಥಾಸರಣಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಮಂದರಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ಸತೀದೇವಿ ಮತ್ತು ಶಂಕರ ಇವರ ವಿಹಾರವನ್ನೂ ಹರಲಲಿತವೆಂಬ ಪ್ರಘಟ್ಟಕಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹರನಿಗೆ ಜೀಮೂತಕೇತುವೆಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದದ್ದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವನ್ನೂ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಎರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಸತೀದೇವಿಯೊಡನೆ ಶಂಕರನು ಮೇಘಮಂಡಲದಿಂದ ಪುನಃ ಮಂದರಕ್ಕೆ ಬಂದುದು, ಶರದ್ರುತುವಿನ ಸಂಭ್ರಮ, ದಕ್ಷಯಜ್ಞದ ಮಹಾಸಮಾರಂಭ, ಶಂಕರನನ್ನು ಆ ಯಜ್ಞಕ್ಕೆ ಆಹ್ವಾನಿಸದಿರಲು ಕಾರಣ, ಇವನ್ನು ವರ್ಣಿಸಿ ಬ್ರಹ್ಮಶಂಕರರಿಗೆ ಅಹಂಕಾರದಿಂದುಂಟಾದ ಕಲಹವನ್ನೂ ಶಂಕರನು ಕಪಾಲಿಯಾದುದನ್ನೂ ನರೋತ್ಪತ್ತಿ ಪ್ರಳಯದೊಡನೆ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಮೂರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಕಪಾಲಸಂಬಂಧದಿಂದ ದುಃಖಗೊಂಡ ಶಂಕರನು ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯೆಯಿಂದ ಅವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮೇಲೆ ಅದರ ನಿವೃತ್ತಿಗಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ತೀರ್ಥಗಳಲ್ಲೂ ಸುತ್ತಿ ಕೊನೆಗೆ ಕುರುಜಾಂಗಲದಲ್ಲಿದ್ದ ಚಕ್ರಪಾಣಿಯ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ವಾರಾಣಸಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿ ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಚಕ್ರಪಾಣಿಯ ಅಂಶನಾದ ಕೇಶವನ ಮತ್ತು ಪ್ರಯಾಗಕ್ಷೇತ್ರದ ಯೋಗಶಾಯಿಯ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಹೊಂದಿದ ಕಪಾಲನಿವೃತ್ತಿಯನ್ನೂ ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾ ನಾಶವನ್ನೂ ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
ನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಚಿಕ್ಕತಾಯಿಯಾದ ಸತೀದೇವಿಯನ್ನು ನೋಡಲು ಮಂದರಪರ್ವತಕ್ಕೆ ಬಂದ ಜಯೆಯಿಂದ ದಕ್ಷಯಜ್ಞದ ವೃತ್ತಾಂತವನ್ನು ಕೇಳಿ ಸತೀ ದೇವಿಯು ತಂದೆಯು ಮಾಡಿದ ಅವಮಾನಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಾಣವನ್ನೇ ಬಿಟ್ಟಳೆಂದೂ ಅನಂತರ ಕೋಪಾವೇಶ ತಾಳಿದ ಶಂಕರನಿಂದ ವೀರಭದ್ರನೇ ಮೊದಲಾದವರ ಸೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ದಕ್ಷಯಜ್ಞಧ್ವಂಸವು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತೆಂದೂ ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಐದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ವೀರಭದ್ರನ ಪರಾಜಯದಿಂದ ಕುಪಿತನಾದ ಶಂಕರನು ತಾನೇ ಯಜ್ಞಶಾಲೆಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ಅಲ್ಲಿದ್ದ ದೇವತೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಪರಾಭವಗೊಳಿಸಿ ಮೃಗರೂಪದಿಂದ ಆಕಾಶಕ್ಕೆ ಓಡಿದ ಆ ಯಜ್ಞ ಪುರುಷನನ್ನು ಅಲ್ಲಿಯೂ ಬಿಡದೆ ಕಾಲರೂಪಿಯಾಗಿ ನಿಶ್ಚೇಚತನವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದನೆಂದೂ ಹೇಳಿ ಮೇಷಾದಿ ರಾಶಿಗಳೆಲ್ಲವೂ ಕಾಲಪುರುಷನ ಅವಯವಗಳೆಂದೂ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಆರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಬದರಿಕಾಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ತಪಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿದ್ದ ನರನಾರಾಯಣರನ್ನು ನೋಡಿ ಅವರ ತಪೋಭಂಗಕ್ಕಾಗಿ ಇಂದ್ರನು ಮನ್ಮಥನೇ ಮೊದಲಾದವರೊಡನೆ ರಂಭೆಯನ್ನು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದುದು, ಮತ್ತು ಮನ್ಮಥನು ಅನಂಗನಾದುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಇವು ವರ್ಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಏಳನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಅನಂಗನಾದ ಮನ್ಮಥನು ನಾರಾಯಣನನ್ನು ಮೋಹಗೊಳಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದೆ ತಾನೇ ಊರ್ವಶಿಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತನಾದನೆಂದೂ ನಾರಾಯಣನ ಅಪ್ಪಣೆಯಂತೆ ಆ ಊರ್ವಶಿಯನ್ನು ಇಂದ್ರನಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಸಿದನೆಂದೂ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಚ್ಯವನ ಋಷಿಯ ವೃತ್ತಾಂತವು ಅವನಿಂದ ಪ್ರಹ್ಲಾದನಿಗೆ ದೊರೆತ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೋಪದೇಶವೂ ಆ ಉಪದೇಶದಂತೆ ನೈಮಿಷತೀರ್ಥಕ್ಕೆ ಬಂದ ಪ್ರಹ್ಲಾದನು ನರನಾರಾಯಣರೊಡನೆ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಉಪಕ್ರಮಿಸಿದುದೂ ವಿವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಎಂಟನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಉಪಕ್ರಮಿಸಿದ ಪ್ರಹ್ಲಾದನಿಗೆ ಪರಾಜಯ ಉಂಟಾಗಲು ಆ ತೀರ್ಥದಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿದ್ದ ಪೀತಾಂಬರಧಾರಿಯ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಆ ನಾರಾಯಣನು ಮಹಾವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರವೆಂದೂ ಅವನನ್ನು ಭಕ್ತಿಯಿಂದಲೇ ಜಯಿಸಬೇಕೆಂದೂ ಪ್ರಹ್ಲಾದನಿಗೆ ಉಪದೇಶವು ದೊರೆತು, ಅನಂತರ ಪ್ರಹ್ಲಾದನು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ನಾರಾಯಣನನ್ನು ಜಯಿಸಿ ಕೃತಕೃತ್ಯನಾದನೆಂದು, ವಿವರಿಸಿ ಪ್ರಹ್ಲಾದನ ರಾಜ್ಯತ್ಯಾಗವನ್ನೂ ಉಪಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಒಂಭತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಅಂಧಕನ ವಿಜಯಕ್ಕೆ ಉಪೋದ್ಘಾತವಾಗಿ ದಾನವರ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಅಂಧಕನ ಯುದ್ಧ ಕ್ರಮವನ್ನು ವರ್ಣಿಸಿ ಅವನಿಗೆ ಉಂಟಾದ ವಿಜಯಲಾಭವನ್ನೂ ಪಾತಾಲ ಲೋಕದ ಅಶ್ಮಕವೆಂಬ ನಗರದಲ್ಲಿ ಗಂಧರ್ವರೇ ಮೊದಲಾದವರಿಂದ ಅವನಿಗೆ ಉಂಟಾದ ಸೇವಾ ವೈಭವವನ್ನೂ ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹನ್ನೊಂದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಸಂಗಿಕವಾಗಿ ಬಂದ ಸುಕೇಶಿಯ ವೃತ್ತಾಂತ ಮತ್ತು ಅವನಿಗೆ ಶಂಕರನಿಂದ ಗಗನ ಸಂಚಾರಿಯಾದ ನಗರವು ಕೊಡಲ್ಪಟ್ಟ ಕ್ರಮ ಇವನ್ನು ಉಪಪಾದಿಸಿ, ಆಸುಕೇಶಿಗೆ ಮಾಗಧಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಋಷಿಗಳಿಂದ ಲಭಿಸಿದ ಉಪದೇಶವೂ, ದೇಶ ಭೇದದಿಂದ ನಾನಾವಿಧವಾದ ಧರ್ಮ ಸ್ವರೂಪವೂ ಸಹ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ವರ್ಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ನರಕಗಳ ಸಂಖ್ಯಾಸ್ವರೂಪಗಳನ್ನೂ ಇಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿ.
ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ನರಕಪಾತಕ್ಕೆ ಕಾರಣಗಳಾದ ಮಾನವನ ದುಷ್ಕರ್ಮಗಳನ್ನೂ ನಿರೂಪಿಸಿ, ಅಂತಹ ದುಷ್ಕರ್ಮಗಳಲ್ಲಿ ಕೃತಘ್ನತೆಯೇ ಮೇಲಾದುದೆಂಬುದನ್ನು ನಿದರ್ಶಿಸಿ ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹದಿಮೂರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಜಂಬೂ ದ್ವೀಪದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ವರ್ಣಿಸಲು, ಉಪಕ್ರಮಿಸಿ, ಅದರ ಸುತ್ತಲೂ ಇರುವ ಇಲಾವೃತವೇ ಮೊದಲಾದ ಒಂಭತ್ತು ವರ್ಷಗಳನ್ನೂ ದಿಙ್ನರ್ಣಯ ಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿ, ಭಾರತವರ್ಷದ ನವ ದ್ವೀಪವನ್ನೂ ನಿರೂಪಿಸಿ, ಅದರಲ್ಲೊಂದಾದ ಈ ಕುಮಾರ ದ್ವೀಪವನ್ನೂ ಇದರಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖನದೀ ಪರ್ವತಾದಿಗಳನ್ನೂ, ಜನಗಳನ್ನೂ, ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹದಿನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಇಲ್ಲಿ ಕುಮಾರ ದ್ವೀಪದ ದೇಶಭೇದ ವರ್ಣನ ಪ್ರಸಂಗದಲ್ಲಿ, ಮಾನವ ಸಾಮಾನ್ಯಕ್ಕೆ ಉಚಿತವಾದ ಅಹಿಂಸಾದಿ ಸಾಧಾರಣ ಧರ್ಮಗಳನ್ನೂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದಿ ವರ್ಣ ವಿಶೇಷ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ಅವರವರ ಆಶ್ರಮ ಧರ್ಮಗಳನ್ನೂ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಉಪಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಚಾರಕಾಂದಕ್ಕೆ ಅನುಬಂಧಿಸಿರುವ ಮೃತ್ತಿಕಾಶೌಚ, ಸ್ನಾನ, ಮೊದಲಾದ ವಿಧಿಗಳೂ ಭೋಜನ ನಿಯಮವೇ ಮೊದಲಾದುವೂ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಹೇಳಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಹದಿನೈದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಋಷಿಗಳ ಉಪದೇಶದಿಂದ ಸುಸಂಸ್ಕೃತನಾದ ಸುಕೇಶಿಯು ತನ್ನ ನಗರಕ್ಕೆ ಬಂದು ತನ್ನ ಪ್ರಜೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಸದಾಚಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರೇರಿಸಿದನೆಂದೂ ಆ ರೀತಿಯಾದ ಸದ್ಧರ್ಮದಿಂದ ಆ ನಗರವು ತೇಜಸ್ಸಿನಿಂದ ಜ್ವಲಿಸಿ ಚಂದ್ರಸೂರ್ಯರನ್ನೂ ಧಿಕ್ಕರಿಸಿತೆಂದೂ ಹೇಳಿ. ಸೂರ್ಯನು ಆ ನಗರವನ್ನು ಕೆಳಕ್ಕೆ ಕೆಡವಿದುದನ್ನೂ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರುದ್ರ ಭಕ್ತನಾದ ಸುಕೇಶಿಗೆ ಶಂಕರನಿಂದುಂಟಾದ ಅನುಗ್ರಹವನ್ನೂ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಉಂಟಾದ ತೊಂದರೆಯನ್ನೂ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿ ಲೋಲಾರ್ಕನೆಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಉಂಟಾದ ಪುನರುತ್ಥಾನವನ್ನೂ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹದಿನಾರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣುದೇವತಾಕವಾದ “ ಅ ಶೂನ್ಯಶಯನ ದ್ವೀತಿಯಾ” ಎಂಬ ವ್ರತವನ್ನೂ ರುದ್ರದೇವತಾಕವಾದ ಕಾಲಾಷ್ಟಮೀ ಎಂಬ ವ್ರತವನ್ನೂ ಸಹ ಪ್ರಾಸಂಗಿಕ ಸಂಗತಿಯಿಂದ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹದಿನೇಳನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಇದರಲ್ಲಿ ಅಖಂಡವೆಂಬ ವೈಷ್ಣವ ವ್ರತವನ್ನೂ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಪೂಜಾ ಕ್ರಮವನ್ನೂ ವಿವರಿಸಿ ಆ ಅಖಂಡಫಲ ಪ್ರಾಪ್ತಿಗೆ ಅಂಗವಾಗಿ ವಿಷ್ಣು ಪಂಜರವನ್ನೂ ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯ ಪ್ರಶಂಸಾ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಹಿಷಾಸುರ, ನಮರ, ರಕ್ತಬೀಜರೆಂಬ ದಾನವರ ಉತ್ಪತ್ತಿಯನ್ನೂ ಅವರಿಂದ ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಉಂಟಾದ ಪರಾಜಯವನ್ನೂ ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹದಿನೆಂಟನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಮಹಿಷಾಸುರನ ವಿಜಯದಿಂದ ಸ್ಥಾನಭ್ರಷ್ಟರಾದ ದೇವತೆಗಳು ಶಂಕರನೊಡಗೂಡಿದ ನಾರಾಯಣನಲ್ಲಿ ಹೋಗಿ ತಮ್ಮ ಕಷ್ಟವನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಂಡರೆಂದೂ ಆಗ ನಾರಾಯಣನು ಬಹಳ ಕೋಪಗೊಂಡನೆಂದೂ ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಾರಾಯಣನ ಕೋಪವನ್ನನುಸರಿಸಿ ಬ್ರಹ್ಮರುದ್ರಾದಿ ದೇವತೆಗಳೂ ಕೋಪಗೊಂಡಾಗ ಆ ದೇವತಾ ಗೋಷ್ಠಿಯ ಕೋಪವೆಲ್ಲವೂ ಕಾತ್ಯಾಯಿನ ಋಷಿಯ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರವಹಿಸಿ ಅವನ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದಲೂ ಕಾತ್ಯಾಯಿನಿ ಎಂಬ ದಿವ್ಯ ವಧುವು ಆವಿರ್ಭವಿಸಿದಳೆಂದೂ ಆ ಕಾತ್ಯಾಯಿನಿಯೇ ದಾನವರ ನಿಗ್ರಹಕ್ಕಾಗಿ ವಿಂಧ್ಯಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿದಳೆಂತಲೂ ಹೇಳಿ ಪ್ರಾಸಂಗಿಕವಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರವಾಗಿ ವಿಂಧ್ಯಪರ್ವತವು ಅಗಸ್ತ್ಯರಿಂದ ಕುಳ್ಳಾಗಿ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ರೀತಿಯನ್ನೂ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹತ್ತೊಂಭತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ವಿಂಧ್ಯಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿದ್ದ ಕಾತ್ಯಾಯಿನೀದೇವಿಯನ್ನು ನೋಡಿಬಂದ ಚಂಡಮುಂಡರೆಂಬ ಮಹಿಷಾಸುರನ ದೂತರಿಂದ ಆ ಮಹಿಷನಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ದೇವಿಯ ಸೌಂದರ್ಯವರ್ಣನವೂ, ಅದರಿಂದ ವ್ಯಾಮೋಹಗೊಂಡ ಮಹಿಷನ ಯುದ್ಧೋನ್ಮುಖತೆಯೂ ವರ್ಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ವೈಷ್ಣವವ್ರತದ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಲು ಕಾತ್ಯಾಯಿನಿಯ ವಿಜಯಕ್ಕಾಗಿ ಶಂಕರನಿಂದ ಅವಳಿಗೆ ಉಪದೇಶಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ವಿಷ್ಣುಪಂಜರದ ಸ್ವರೂಪ ಮತ್ತು ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯಗಳು ವಿವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಕಾತ್ಯಾಯಿನೀದೇವಿಯು ಅನೇಕ ದಿವ್ಯಾಯುಧಗಳಿದ್ದರೂ ಮಹಿಷಾಸುರನನ್ನು ಪಾದಗಳಿಂದಲೇ ಮರ್ದಿಸಿ ಸಂಹರಿಸಿದ ಕ್ರಮವನ್ನು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆ ಕಾತ್ಯಾಯಿನಿಗೆ ಪಾರ್ವತೀ ರೂಪದಿಂದ ಉಂಟಾದ ಪುನರುದ್ಭವವನ್ನೂ ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಸತೀದೇವಿಯ ಪುನರುತ್ಪತ್ತಿಯನ್ನು ವರ್ಣಿಸಲು ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ದೇವತೆಗಳ ಪರಾಜಯವನ್ನೂ ಶುಂಭ ನಿಶುಂಭರ ನಾಶಕ್ಕಾಗಿ ನಾರಾಯಣನಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯೂ ವಿವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ್ಟಿದೆ. ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರದ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯ ಪ್ರಶಂಸೆಯೂ ತಪತೀಸಂವರಣರ ವಿವಾಹವೂ ಪ್ರಾಸಂಗಿಕವಾಗಿ ವರ್ಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಇಪ್ಪತ್ತೆರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಸಂವರಣನ ಪುತ್ರನಾದ ಕುರುವಿನ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯವನ್ನೂ ಆ ಕುರುವು ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪುಣ್ಯಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದ ಕ್ರಮವನ್ನೂ ಅಲ್ಲಿರುವ ಪೃಥೂದಕವೆಂಬ ಸರೋವರದ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯವನ್ನೂ ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಇಪ್ಪತ್ತಮೂರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಇಲ್ಲಿ ಪೃಥೂದಕ ಸರೋವರದ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯವನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸಲು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಉಂಟಾದ ವಾಮನಾವತಾರವನ್ನು ವರ್ಣಿಸಲು ಲೋಮಹರ್ಷಣಮುನಿಯಿಂದ ದೈತ್ಯವಂಶದ ವೃತ್ತಾಂತವೂ, ಬಲಿಯ ದಿಗ್ವಿಜಯವೂ ಅವನಿಗೆ ಉಂಟಾದ ವಿಜಯಲಕ್ಷ್ಮೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿಯೂ ವರ್ಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಇಪ್ಪತ್ತನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಬಲಿಯನ್ನು ಜಯಿಸಲು ಉಪಾಯವನ್ನರಿಯದ ದೇವತೆಗಳು ಇಂದ್ರನ ಮೂಲಕ ಅದಿತಿಯಲ್ಲಿ ಶರಣಾಗತರಾಗಿ ಅವಳ ಮಾತಿನಂತೆ ಕಾಶ್ಯಪರನ್ನೂ ವಂದಿಸಿ ಅವರೊಡನೆ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಕ್ಕೆ ಹೊರಡುವುದು.
ಇಪ್ಪತ್ತೈದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಚತರ್ಮುಖಲೋಕವನ್ನು ಸೇರಿದ ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಚತುರ್ಮುಖನ ದರ್ಶನ ಮತ್ತು ಪ್ರಸನ್ನನಾದ ಆ ಬ್ರಹ್ಮನಿಂದ ಕ್ಷೀರಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿರುವ ನಾರಾಯಣನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿ; ಕಾರ್ಯಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದುವಿರಿ ಎಂಬ ಉಪದೇಶ, ಅದಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ ಕಶ್ಯಪರೊಡನೆ ದೇವತೆಗಳ ಕ್ಷೀರಸಮುದ್ರಗಮನ, ಅಲ್ಲಿ ಪರಮಾತ್ಮನ ಪ್ರಸಾದಕ್ಕಾಗಿ ಯೋಗಾನುಷ್ಠಾನ ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಯಪರಸ್ತುತಿಯ ಪ್ರಾರಂಭ ಇವು ವಿವರಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಇಪ್ಪತ್ತಾರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಭಗವಂತನ ಅನುಗ್ರಹಕ್ಕಾಗಿ ಕ್ಷೀರಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ವಾಸುದೇವದ್ವಾದಶಾಕ್ಷರಮಂತ್ರವನ್ನು ಮೊದಲುಮಾಡಿ ಕಾಶ್ಯಪರು ಹೇಳಿದ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಗದ್ಯರೂಪವಾದ ಸ್ತುತಿಯು ನಿಬದ್ಧವಾಗಿದೆ.
ಇಪ್ಪತ್ತೇಳನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಪ್ರಸನ್ನನಾದ ಪರಮಾತ್ಮನಿಂದ ಅಭಯದಾನಹೊಂದಿದ ದೇವತೆಗಳು ಅದಿತಿ ಕಾಶ್ಯಪರೊಡನೆ ಕಾಶ್ಯಪರ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ತೆರಳುವುದು, ಅಲ್ಲಿ ಅದಿತಿಯನ್ನು ತಪಸ್ಸಿಗಾಗಿ ಪ್ರೇರಿಸಿದುದು, ಅಲ್ಲಿದ್ದ ತಾಪಸರಿಗೆ ದಾನವರಿಂದುಂಟಾದ ತೊಂದರೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಸಂತಾಪ ಹೊಂದಿದ ಅದಿತಿಯು ಭಗವಂತನನ್ನು ಸ್ತೋತ್ರಮಾಡುವುದೂ ವರ್ಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಇಪ್ಪತ್ತೆಂಟನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಅದಿತಿಯ ಸ್ತೋತ್ರದಿಂದ ಪ್ರಸನ್ನನಾದ ಪರಮಾತ್ಮನಿಂದ ಅವಳ ಗರ್ಭದಲ್ಲೇ ಅವತರಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂಬ ಭಗವಂತನ ವರದಾನ, ಅನಂತರ ಅದಿತಿಯ ಗರ್ಭಧಾರಣ, ಅದರ ಫಲವಾಗಿ ದಾನವರಿಗೆ ಉಂಟಾದ ತೇಜೋಹಾನಿಯೂ ವಿವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಇಪ್ಪತ್ತೊಂಭತ್ತನೆಯ ಅದ್ಯಾಯ
- ದಾನವರ ತೇಜೋಹಾನಿಯಿಂದ ವ್ಯಾಕುಲನಾದ ಬಲಿಯು ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವನ್ನು ಪ್ರಹ್ಲಾದನಿಂದ ತಿಳಿದು ಹರಿಯಲ್ಲಿ ಅಲಕ್ಷ್ಯಬುದ್ಧಿಯಿಂದ ವರ್ತಿಸಿದುದು. ಕೋಪಗೊಂಡ ಪ್ರಹ್ಲಾದನಿಂದ ಬಲಿಗೆ ಶಾಪಪ್ರದಾನವೂ ವಿವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಮೂವತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಬಲಿಯ ದುರುಕ್ತಿಯಿಂದ ಕೋಪಗೊಂಡ ಪ್ರಹ್ಲಾದನು ಬಲಿಯ ದೆನ್ಯದಿಂದ ಪ್ರಸನ್ನನಾಗಿ ಮುಂದೆ ಉಂಟಾಗುವ ಅನರ್ಥವು ಅನಿವಾರ್ಯವೆಂದೂ ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಹರಿಯಲ್ಲಿ ಭಕ್ತನಾಗಿರುವುದೇ ಪ್ರತೀಕಾರವೆಂದೂ ಮಾಡಿದ ಉಪದೇಶ ಮತ್ತು ವಾಮನಾವತಾರವುಂಟಾದ ನಂತರ ಬ್ರಹ್ಮನೇ ಮೊದಲಾದ ದೇವತೆಗಳ ಸತ್ಕಾರವೂ ವಿವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಮೂವತ್ತೊಂದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ವಾಮನಾವತಾರವನ್ನು ತಿಳಿದ ಬಲಿಯು ದೈತ್ಯರ ಕ್ಷೋಭವನ್ನು ನೋಡಿ ಶುಕ್ರಾಚಾರ್ಯರೊಡನೆ ಮಾಡುವ ಮಂತ್ರಾಲೋಚನೆ, ಆಕಾಲಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ವಾಮನನು ಯಜ್ಞಭೂಮಿಗೆ ಬಂದಾಗ ಬಲಿಯ ಸತ್ಕಾರ, ಬಲಿಯನ್ನು ಕುರಿತು, ಭಗವಂತನ ಪ್ರತಿವಚನ, ಇವು ವರ್ಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಮೂವತ್ತೆರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಲೋಮಹರ್ಷಣರಿಂದ ಹೇಳಲ್ಪಟ್ಟ ಸರಸ್ವತೀನದಿಯ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಕ್ರಮವೂ ಮಾರ್ಕಂಡೇಯ ಋಷಿಯು ಮಾಡಿದ ಸರಸ್ವತೀ ಸ್ತೋತ್ರವೂ ಇಲ್ಲಿ ವರ್ಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.