ಗ್ರಂಥರತ್ನಮಾಲಾ

ಶಿವಮಹಾಪುರಾಣಂ – ಭಾಗ – ೭, ಶತರುದ್ರಸಂಹಿತಾ

ಆರಂಭಿಕ ಪುಟ ಅನುವಾದಕರು: ಶ್ರೀ ಹಾಸನದ ಪಂಡಿತ ವೆಂಕಟರಾವ್

ವಿಷಯಾನುಕ್ರಮಣಿಕೆ

ಪ್ರಸ್ತಾವನೆ
ಒಂದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಶಿವಾವತಾರಗಳನ್ನು ಹೇಳಬೇಕೆಂದು ಶೌನಕಾದಿಋಷಿಗಳ ಪ್ರಶ್ನೆ — ಸೂತನು ಅದರಂತೆ ಸದ್ಯೋಜಾತ, ವಾಮದೇವ, ತತ್ಪುರುಷ, ಅಘೋರ, ಈಶಾನವೆಂಬ ಐದು ಅವತಾರಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವುದು.
ಎರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಶರ್ವ, ಭವ, ರುದ್ರ, ಉಗ್ರ, ಭೀಮ, ಪಶುಪತಿ, ಈಶಾನ, ಮಹಾದೇವ ಎಂಬ ಈಶ್ವರನ ಅಷ್ಟಮೂರ್ತಿಸ್ವರೂಪ ವಿವರಣೆ.
ಮೂರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಅರ್ಧನಾರೀಶ್ವರಪ್ರಾದುರ್ಭಾವ ವಿವರಣೆ.
ನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ವಾರಾಹಕಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯ ದ್ವಾಪರಯುಗದಿಂದ ಒಂಭತ್ತನೇ ದ್ವಾಪರಯುಗದವರಿವಿಗೆ ಶ್ವೇತಮುನಿಯೇ ಮೊದಲಾದ ಶಂಭುವಿನ ಅವತಾರಗಳು. ಋಷಭಾವತಾರವರ್ಣನೆ — ಭದ್ರಾಯುವಿನ ಚರಿತ್ರೆ.
ಐದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಹತ್ತರಿಂದ ಇಪ್ಪತ್ತೆಂಟನೇ ದ್ವಾಪರಯುಗಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಈಶ್ವರಾವತಾರಗಳ ವಿವರಣೆ.
ಆರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಪುತ್ರಾರ್ಥವಾಗಿ ಶಿಲಾದಮುನಿಯ ತಪಸ್ಸು. ಶಿವನು ನಂದೀಶ್ವರ ರೂಪದಿಂದ ಶಿಲಾದಮುನಿಗೆ ಪುತ್ರನಾಗಿ ಅವತರಿಸುವುದು. ತನ್ನ ಪುತ್ರನಾದ ನಂದೀಶ್ವರನು ಅಲ್ಪಾಯುವೆಂದು ಶಿಲಾದಮುನಿಯು ದುಃಖಿಸುವುದು. ನಂದೀಶ್ವರನು ತಪಸ್ಸುಮಾಡಲು ವನಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದು.
ಏಳನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ತಪಃಪ್ರಭಾವದಿಂದ ನಂದೀಶ್ವರನಿಗೆ ಗಣಾಧಿಪತ್ವಪ್ರಾಪ್ತಿಯು — ನಂದೀಶ್ವರನ ವಿವಾಹ ಮತ್ತು ಶಿವಭಕ್ತಿರೂಪವಾದ ವರಪ್ರಾಪ್ತಿ.
ಎಂಟನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಚತುರ್ಮುಖ ಬ್ರಹ್ಮನು ತಾನೇ ಸರ್ವೇಶ್ವರನೆಂದೂ, ತನಗಿಂತ ಅಧಿಕರಿಲ್ಲವೆಂದೂ ಗರ್ವಪಡುತ್ತಿರಲು, ಆ ಗರ್ವಭಂಗಕ್ಕಾಗಿ ರುದ್ರನು ಕಾಲಭೈರವ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಅವತರಿಸುವುದು.
ಒಂಭತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಬ್ರಹ್ಮನ ಶಿರಸ್ಸನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದುದರಿಂದ ಭೈರವನಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾ ದೋಷವು ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗಿ ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೋದರೂ ಅದು ಬಿಡದಿರಲು, ಕಡೆಗೆ ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಕಪಾಲಮೋಚನತೀರ್ಥದಲ್ಲಿ ದೋಷವು ಪರಿಹಾರವಾದುದು. ಕಪಾಲಮೋಚನತೀರ್ಥದ ಶ್ರೇಷ್ಠತ್ವ ಕಥನ.
ಹತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ನೃಸಿಂಹಚರಿತ್ರವರ್ಣನ — ನೃಸಿಂಹನ ಮಹಾಕೋಪಜ್ವಾಲೆಯಿಂದ ಮೂರು ಲೋಕಗಳೂ ಸಂತಪ್ತವಾಗಲು, ಅದರ ಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ದೇವತೆಗಳು ಈಶ್ವರನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವುದು. ಈಶ್ವರನು ಆ ದುಃಕೋಪಶಮನದ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದು.
ಹನ್ನೊಂದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಮಹಾದೇವನ ಆಜ್ಞೆಯಿಂದ ವೀರಭದ್ರನು ನೃಸಿಂಹನ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ಕೋಪಶಮನಾರ್ಥವಾಗಿ ಸೌಮ್ಯವಚನದಿಂದ ಎಷ್ಟು ಹೇಳಿದರೂ ನೃಸಿಂಹನು ಕೋಪವನ್ನು ಬಿಡದೆ ಗರ್ವದಿಂದ ಮಾತನಾಡುವುದು — ಶರಭಾವತಾರವು.
ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಶರಭಾವತಾರವರ್ಣನೆ — ನೃಸಿಂಹನ ಶಿರಚ್ಛೇದನಮಾಡಿ ಅವನ ಚರ್ಮವನ್ನು ಧರಿಸುದದರಿಂದ ಶಿವನಿಗೆ ಕೃತ್ತಿವಾಸವೆಂದು ಹೆಸರು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗುವುದು.
ಹದಿಮೂರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಅತ್ಯುಗ್ರವಾಗಿ ತಪಸ್ಸುಮಾಡುತ್ತಿರುವ ವಿಶ್ವಾನರಮುನಿಯನ್ನು ಶಿವನು ಸಂತೈಸಿ ಅವನ ಪತ್ನಿಯಾದ ಶುಚಿಷ್ಮತಿಯಲ್ಲಿ ಗೃಹಪತಿಯೆಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಅವನಿಗೆ ಪುತ್ರನಾಗುವನೆಂದು ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡುವುದು. ಗೃಹಪತ್ಯಾವತಾರವರ್ಣನೆ.
ಹದಿನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಗೃಹಪತ್ಯಾವತಾರಕಾಲದಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣ್ವಾದಿದೇವತೆಗಳ ಆಗಮನವು. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಗೃಹಪತಿಬಾಲಕನು ಅಲ್ಪಾಯುವೆಂದು ನಾರದನು ಹೇಳುವುದು.
ಹದಿನೈದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಅಕಾಲಮೃತ್ಯುಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಗೃಹಪತಿಯು ತಪಸ್ಸುಮಾಡುವುದು. ಅವನನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಶಿವನು ಇಂದ್ರನ ವೇಷದಿಂದ ಬಂದು ಅವನ ದೃಢವಾದ ಶಿವಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಅರಿತು ಅವನಿಗೆ ಅಗ್ನಿ ಪದವಿಯನ್ನು ಕೊಡುವುದು.
ಹದಿನಾರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಸಮುದ್ರಮಥನಕಾಲದಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳು ಅಮೃತಪಾನದಿಂದ ಮತ್ತರಾಗಿ ಅಹಂಕಾರಪಡುತ್ತಿರಲು, ಅವರ ಗರ್ವಾಪಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಶಿವನ ಯಜ್ಞೇಶ್ವರಾವತಾರವು.
ಹದಿನೇಳನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಮಹಾಕಾಲಾದಿ ದಶಾವತಾರವರ್ಣನೆ.
ಹದಿನೆಂಟನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ದೈತ್ಯರಿಂದ ಉಂಟಾದ ಉಪದ್ರವಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಕಶ್ಯಪಮುನಿಯು ತಪಸ್ಸುಮಾಡುತ್ತಿರಲು, ಅದರಿಂದ ಸಂತುಷ್ಟನಾದ ಶಿವನು ದೇವರಕ್ಷಾರ್ಥವಾಗಿ ಕಪಾಲಾದಿ ಏಕಾದಶರುದ್ರಾವತಾರ ಮಾಡುವುದು.
ಹತ್ತೊಂಭತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ದುರ್ವಾಸಚರಿತೆಯು — ದುರ್ವಾಸಮುನಿಯು ಅಂಬರೀಷಾದಿಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವುದು.
ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಮೋಹನೀರೂಪದಿಂದ ಮುಗ್ಧನಾದ ಹರನ ವೀರ್ಯಸ್ಖಲನವಾಗಲು, ಅದನ್ನು ಸಪ್ತರ್ಷಿಗಳು ಗೌತಮಪುತ್ರಿಯಾದ ಅಂಜನಾದೇವಿಯ ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುವುದು. ಅದರಿಂದ ಹನುಮಂತನ ಉತ್ಪತ್ತಿಯು. ಹನುಮಂತನು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿ ಅವನ ಮಾತಿನಂತೆ ಸುಗ್ರೀವನ ಬಳಿಗೆ ಬಂದು ಸೀತಾನ್ವೇಷಣಾದಿ ರಾಮಕಾರ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದು.
ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಮನುಷ್ಯನಾಗೆಂದು ಭೈರವನಿಗೆ ಗಿರಿಜೆಯು ಶಾಪಕೊಡುವುದು. ಮಹೇಶಾವತಾರಕಥನವು.
ಇಪ್ಪತ್ತೆರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಪಾತಾಳಲೋಕದಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರ ಪುತ್ರಿಯರಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣುವು ಕಾಮಾಸಕ್ತತೆಯಿಂದ ವಿಹರಿಸುತ್ತಿರಲು ವಿಷ್ಣುಪ್ರಬೋಧನಕ್ಕಾಗಿ ಶಿವನು ವೃಷಭರೂಪಧಾರಣೆಮಾಡುವುದು — ವೃಷಭಾವತಾರವರ್ಣನೆ.
ಇಪ್ಪತ್ತಮೂರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ವೃಷಭರೂಪಿಯಾದ ಶಿವನು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣು ಪುತ್ರರನ್ನು ಸಂಹರಿಸಿ, ವಿಷ್ಣುವಿನೊಡನೆ ಯುದ್ಧಮಾಡುವುದು. ವಿಷ್ಣುವು ಪರಾಜಿತನಾಗಿ ಶಿವಾಜ್ಞೆಯಂತೆ ತನ್ನ ಲೋಕಕ್ಕೆ ಹಿಂತಿರುಗುವುದು.
ಪ್ಪತ್ತನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ದಧೀಚಮುನಿಪತ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಶಿವನು ಪಿಪ್ಪಲಾದಾವತಾರವನ್ನು ಮಾಡುವುದು.
ಇಪ್ಪತ್ತೈದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಪಿಪ್ಪಲಾದಮುನಿಯು ಅನರಣ್ಯರಾಜಪುತ್ರಿಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗುವುದು. ಪಿಪ್ಪಲಾದನನ್ನು ಸ್ಮರಣೆಮಾಡುವುದರಿಂದ ಶನಿಯಿಂದುಂಟಾದ ಪೀಡೆಯು ನಾಶವಾಗುವುದು.
ಇಪ್ಪತ್ತಾರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಮಹಾನಂದೆಯೆಂಬ ವೇಶ್ಯೆಯ ಭಕ್ತಿಗೆ ಶಿವನು ಸಂತುಷ್ಟನಾಗುವುದು — ವೇಶ್ಯಾನಾಥಾವತಾರವರ್ಣನೆಯು.
ಇಪ್ಪತ್ತೇಳನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ದ್ವಿಜೇಶಾವತಾರವರ್ಣನೆ — ಭದ್ರಾಯುನೃಪತಿಯ ಭಕ್ತಿಪರೀಕ್ಷೆ — ಅವನಿಗೆ ಶಿವಲೋಕಪ್ರಾಪ್ತಿಯೇ ಮೊದಲಾದ ವರಪ್ರದಾನವು.
ಇಪ್ಪತ್ತೆಂಟನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಆಹುಕನೆಂಬ ಭಿಲ್ಲನ ಮತ್ತೂ ಅವನ ಪತ್ನಿ ಆಹುಕೆಯ ಶಿವಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಯತಿರೂಪದಿಂದ ಶಿವನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವುದು. ಅದರಿಂದ ಸಂತೋಷಗೊಂಡು ಮುಂದಿನ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ಆಹುಕೆಯು ವಿದರ್ಭ ರಾಜನ ಪುತ್ರಿ ದಮಯಂತಿಯಾಗುವಂತೆಯೂ ಆಹುಕನು ನಲನಾಗುವನೆಂದೂ ಇವರಿಗೆ ತಾನು ಹಂಸರೂಪದಿಂದ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನುಂಟುಮಾಡುವೆನೆಂದೂ ವರಪ್ರದಾನವು — ಹಂಸಾವತಾರ ಕಥನ.
ಇಪ್ಪತ್ತೊಂಭತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಕೃಷ್ಣದರ್ಶನಶಿವಾವತಾರವರ್ಣನೆ.
ಮೂವತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಅವಧೂತೇಶ್ವರಾವತಾರವರ್ಣನೆ — ಇಂದ್ರನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಲುದ್ಯುಕ್ತನಾದ ಶಿವನನ್ನು ಬೃಹಸ್ಪತಿಯು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿ, ಅವನಿಗೆ ಜೀವದಾನ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುವುದು. ಇಂದ್ರನಿಗೆ ಜೀವದಾನಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಬೃಹಸ್ಪತಿಯು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದುದರಿಂದ ಬೃಹಸ್ಪತಿಗೆ ಜೀವನೆಂದು ಹೆಸರಾಗುವುದು.
ಮೂವತ್ತೊಂದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಶಿವನ ಭಿಕ್ಷುವರ್ಯಾವತಾರವರ್ಣನೆ.
ಮೂವತ್ತೆರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಕ್ಷೀರಾರ್ಥವಾಗಿ ಉಪಮನ್ಯು ಬಾಲಕನು ತಪಸ್ಸುಮಾಡುತ್ತಿರಲು ಶಿವನು ಇಂದ್ರನ ರೂಪದಿಂದ ಬಂದು ಅವನನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವುದು. ಅವನ ಶಿವಭಕ್ತಿಗೆ ಮೆಚ್ಚಿ ಕ್ಷೀರೋದಧಿಪ್ರಾಪ್ತಿಯೇ ಮೊದಲಾದ ಅನೇಕ ವರಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಗಣಪದವಿಯನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸುವುದು.
ಮೂವತ್ತಮೂರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಶಿವಾವತಾರವರ್ಣನೆ.
ಮೂವತ್ತನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಸುನರ್ತಕನಟಾಹ್ವಶಿವಾವತಾರವರ್ಣನ.
ಮೂವತ್ತೈದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಸಾಧುದ್ವಿಜಶಿವಾವತಾರವರ್ಣನೆ
ಮೂವತ್ತಾರನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಅಶ್ವತ್ಥಾಮಶಿವಾವತಾರವರ್ಣನೆ.
ಮೂವತ್ತೇಳನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ದ್ವೈತವನದಲ್ಲಿರುವ ಪಾಂಡವರಿಗೆ ಕೆಡಕನ್ನು ಮಾಡಲು ದುರ್ಯೋಧನನು ಅವರ ಬಳಿಗೆ ದುರ್ವಾಸಮುನಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸುವುದು. ಕೃಷ್ಣನ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಪಾಂಡವರ ಕಷ್ಟ ನಿವಾರಣೆ — ವ್ಯಾಸಮುನಿಯ ಆಗಮನ — ಪಾಶುಪತಾಸ್ತ್ರಪ್ರಾಪ್ತಿಗಾಗಿ ಇಂದ್ರಕೀಲಪರ್ವತಕ್ಕೆ ಅರ್ಜುನನ ಪ್ರಯಾಣ.
ಮೂವತ್ತೆಂಟನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಕಿರಾತಾವತಾರವರ್ಣನೆ.
ಮೂವತ್ತೊಂಭತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಭಿಲ್ಲವೇಷಧಾರಿಯಾದ ಶಿವನಿಂದ ಮೂಕದೈತ್ಯವಧವು.
ನಲವತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಭಿಲ್ಲಾರ್ಜುನವಿವಾದವು.
ನಲವತ್ತೊಂದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಭಿಲ್ಲಾರ್ಜುನಯುದ್ಧವರ್ಣನೆ. ಕಿರಾತರೂಪಧಾರಿಯಾದ ಶಿವನು ಅರ್ಜುನನ ಶಿವಭಕ್ತಿಗೆ ಮೆಚ್ಚಿ ಅವನಿಗೆ ವರಪ್ರದಾನಮಾಡುವುದು. ಅರ್ಜುನನು ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ಹಿಂತಿರುಗುವುದು – ಕೃಷ್ಣ ದರ್ಶನ.
ನಲವತ್ತೆರಡನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ
- ಸನತ್ಕುಮಾರನಂದೀಶ್ವರಸಂವಾದ — ದ್ವಾದಶಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ವರ್ಣನೆ.